Een krantenwinkel met rekken vol zichtbare pakjes sigaretten of vapeproducten: vanaf 2025 is dat verboden. ‘Na jaren van stilstand is een radicaal plan nodig’, zegt minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit).
Net geen vijfde van de Belgische bevolking rookt elke dag, zo blijkt uit cijfers van de Stichting tegen Kanker. Dat brengt met zich dat 300.000 Belgen ziek worden door roken. Jaarlijks sterven nog altijd 14.000 landgenoten door roken. Het rookgedrag neemt wel af, maar dat gaat nog te traag. Daarom klopte de federale regering afgelopen vrijdag een tiental nieuwe maatregelen af. De bedoeling is rookproducten duurder en minder zichtbaar maken, en een betere controle op de naleving van de regels.
Concreet mogen vanaf 2025 verkooppunten geen vapeof tabaksproducten meer uitstallen. Die producten moeten in een aparte ruimte of in een schuif of kast liggen. Tijdelijke verkooppunten – denk aan standjes op festivals – worden verboden. Een verkoopverbod voor grote winkels (meer dan 400 vierkante meter) vanaf 2028 wordt vervroegd.
Vorig jaar werd al beslist dat er vanaf 2025 een rookverbod geldt in onder meer pretparken en dierentuinen. Dat verbod wordt nu uitgebreid tot sportterreinen, bibliotheken en scholen, en ook de inen uitgangen van ziekenhuizen. Daar moet telkens een duidelijk aangegeven perimeter van 10 vierkante meter rookvrij blijven.
Prijs stijgt met 2 euro
De controversieelste maatregel is ongetwijfeld de prijsverhoging vanaf volgend jaar. Een pakje van 20 sigaretten zou volgend jaar 10,8 euro kosten, ruim 2 euro meer dan nu. Een pakje roltabak van 50 gram zou 4 euro duurder worden. Ook voor vapevloeistof wordt een accijns opgelegd: 0,15 euro per milliliter. Vandenbroucke spreekt van een ‘radicale stijging’ die in lijn ligt met die in de buurlanden.
‘We zijn goed in het uitwerken van regels, maar we moeten die veel beter controleren’, zei hij dinsdag. ‘Het is toch onbegrijpelijk dat winkels nog volop tabaksproducten verkopen aan minderjarigen. We zullen strikter controleren en het wordt mogelijk een zaak te sluiten, voor een dag en zelfs tot 30 dagen.’
Volgens Kom op tegen Kanker vormt het plan een belangrijke stap. ‘Een prijsverhoging is de efficiëntste maatregel om het aantal rokers terug te dringen en om jongeren te demotiveren om ooit met roken te beginnen.’
De organisatie juicht ook toe dat er extra moeite wordt gedaan om verslaafde rokers te helpen stoppen. Daarmee wordt verwezen naar een mogelijke terugbetaling van een therapie met nicotine. Volgend voorjaar zou daarover een beslissing vallen.
Wegwerp-e-sigaretten blijven een hoofdbreker. Ze zijn bij jongeren erg populair, onder meer omdat er met smaakjes – bijvoorbeeld kauwgum of pannenkoeken – wordt gewerkt. Ons land wil ze verbieden, maar Vandenbroucke zegt groen licht te moeten krijgen van de Europese Commissie. Een verbod op vapesmaakjes zag de federale regering niet zitten omdat vaping ook kan dienen als rookstopmiddel. De Hoge Gezondheidsraad had een advies in die zin opgesteld.
‘Durf en moed’
‘Eindelijk een minister die de durf en moed heeft om de broodnodige stappen te zetten’, zegt kankerspecialist Filip Lardon (UZA). Hij is zeer positief over het plan. ‘Ik begrijp dat mensen niet blij zijn met de prijsverhogingen, maar je moet het hele plaatje zien: elk half uur sterft er in ons land iemand door roken. Voor kankerspecialisten blijft het dweilen met de kraan open.’
Diverse maatregelen worden van kracht in 2025. Dat is volgens Vandenbroucke geen vertraging, maar nodig opdat alle betrokkenen zich zouden kunnen voorbereiden. ‘Die vertraging is spijtig’, zegt Lardon. ‘Het lijkt niet zo moeilijk een verbod in te voeren op speelpleinen, in pretparken en dergelijke. Het mocht dus wat sneller gaan.’
Over vaping met smaakjes pleit Lardon ervoor dat de Hoge Gezondheidsraad haar advies herbekijkt. ‘Ik zie in lagere scholen kinderen vapen. Die smaakjes zijn er precies om kinderen te bereiken. Misschien moeten we het advies herbekijken.’
