Voor een vinyl exemplaar van het nieuwe album van Oscar & The Wolf moet u straks 30 euro neertellen, en voor The War On Drugs soms zelfs meer dan veertig euro. De liefde voor vinyl kost fans steeds meer: hoe lang willen die nog meespelen?
Nogal wat muziekfans hebben grote vragen bij de recente forse stijgingen van de prijs voor een vinylplaat. Onlangs kostte Happier than ever, het tweede album van Billie Eilish, zo’n 40 euro, terwijl een normale prijs voor vinyl dichter bij 25 euro ligt. En nu zou het sterk geanticipeerde album van The War on Drugs ook al 40 euro gaan kosten, op sommige websites. ‘Sorry about the high price, the majors are losing it with these absurd greedy pricing policy – up to you if you want to order this’, noteert de Gentse winkel Music Mania daar mistroostig bij op zijn website.
De gespecialiseerde platenzaken voelen zich het slachtoffer van de stijgende prijzen, die ze wijten aan de inhaligheid van de grote platenfirma’s. Ze vrezen dat hun muziekminnende klanten, die kicken op de warme klank van vinyl, zullen afhaken.
Waarom worden de grote platenfirma’s met de vinger gewezen?
Er zijn vandaag drie grote spelers die muziek verkopen: Universal, Sony en Warner. Samen hebben ze een marktaandeel van zowat 70,00 %. Ze hebben ook de meeste grote artiesten in hun stal en zijn beter bestand tegen grote marktschommelingen. Dat schept, zeker bij de kleinere platenfirma’s, het vermoeden dat ze de prijs van vinylplaten naar believen verhogen, en de markt bewust domineren, zeker nu de vraag sterk gegroeid is. Commentaar geven de grote platenfirma’s daarop niet.
Is een vinylplaat nu globaal genomen echt abnormaal duurder geworden?
In de jaren zestig en zeventig betaalde je zo’n 150 frank, omgerekend vier euro. Tot in de vroege eighties telde je hooguit tien euro neer. Toen verdween de vinylplaat in een vergeetput, weggewalst door de cd, om vanaf 2011 onverwachts een comeback te maken, een stuk duurder. Volgens het vakblad Billboard kostte een vinylalbum in 2011 gemiddeld 21 euro. In 2020 was dat gemiddeld 27 euro. En in 2021 stijgt de prijs nog verder.
Wat kost het om een vinylalbum te maken?
Tussen 5 en 15 euro. De prijs van twee grondstoffen, PVC en karton, is sinds vorig jaar fors gestegen, en er is schaarste. Ook de prijs van het transport is de hoogte ingegaan. Volgens meerdere bronnen kost het nu ongeveer zes euro om een gewoon album (zwart vinyl, sobere platenhoes) te produceren, voor een oplage van driehonderd stuks.
‘Maar een dubbelelpee met klaphoes, gekleurd vinyl en bedrukte binnenhoezen kost bijna 15 euro’, zegt Wout Lievens van Dunkpressing, een van de twee Belgische perserijen.
Waarom ligt de winkelprijs dan zoveel hoger?
Er zijn nog andere kosten. Sommige, zoals btw (21,00 %), liggen vast. Andere zijn variabel, zoals de royalty’s aan de artiest, de opnamekosten en de percentages die de platenfirma en de winkel toevoegen.
The New Statesman stelde onlangs vast dat zo’n mooie dubbelelpee, die 15 euro kost in de perserij, in de winkel vlot 35 euro kost. Kleinere releases, met 5 euro productiekost, liggen soms al vanaf 22 euro in de winkel. Dat betekent dat er 15 of 25 euro bovenop de productiekost komt. De aankomende uitgaven van Sylvie Kreusch, Guido Belcanto, Bazart en Abba op vinyl zullen dus 25 tot 30 euro kosten.
Waarom moet I don’t live here anymore van The War On Drugs dan 40 euro kosten?
In sommige (grotere) webwinkels kan je hem voor 35 euro bestellen, maar ook dat is veel voor tien nieuwe songs. De reden luidt dat het album op twee platen en in een klaphoes verschijnt, wat de productieprijs doet stijgen.
En het is een plaat voor fans van ‘classic rock’, het marktsegment waar de grote, betaalkrachtige verzamelaars zitten. De irritatie is vooral groot omdat er geen ‘gewone’ uitgave is op één elpee, voor 25 euro. Al helemaal omdat er sinds kort ook een jonge generatie vinylkopers is.
Zou er altijd een goedkopere versie moeten zijn? Nevermind van Nirvana is te krijgen van 29 tot 190 euro.
Pieter Verheyden, productmanager bij platenfirma Pias: ‘Het nieuwe album dat we uitbrengen van Oscar & The Wolf zal in een gewone uitgave op zwart vinyl tussen 26 en 30 euro kosten. Maar we geven het ook uit in een luxeversie met wat extra’s: twee platen in een dubbele klaphoes, gekleurd vinyl, glanzend karton, een tekstblad. Die versie zal wellicht 45 euro kosten in de winkel.’
Wordt er vandaag meer ingezet op de verzamelaars dan op de audiofielen?
‘Het gehypete, visueel aantrekkelijke vinyl is als een marketingmachine voor streaming, die de échte inkomstenbron van muziek is’, zegt Felix Huybrechts van het onafhankelijke platenlabel Starman. ‘Het lijkt erop dat multinationals op Record Store Day (een jaarlijks feest van vinyl, waarop vele gelimiteerde uitgaven te koop zijn, red.) gezien hebben dat mensen bereid zijn om veel te betalen voor iets speciaals en dat nu het hele jaar door willen doen. Dat doet bovendien de druk op de persen toenemen.’
Wat maakt de wachttijden voor vinyl zo lang?
De covidpandemie deed de vraag naar vinyl stijgen tot meer dan het dubbele van de 160 miljoen platen die in 2020 geperst werden. Er is ook veel meer kleinschalig aanbod. Maar er blijven hooguit honderd persen over in de hele wereld, die vaak verouderd zijn: geen tien van hen (vooral in Centraal-Europa) kunnen een hoge, goede productie aan. Bijgevolg zijn tegenwoordig niet alleen meer platen slecht geperst, maar worden ook de wachttijden steeds langer: soms tot een jaar, terwijl er wel voorschotten betaald moeten worden. De irritatie zit bij de onafhankelijke labels, voor wie vinyl belangrijker is dan voor de grote drie. ‘Wie grotere aantallen van een product kan bestellen, kan natuurlijk financieel voordeel halen’, zegt Pieter Verheyden. Toch klopt ook Pias voor zijn lokaal repertoire steeds vaker aan bij lokale persers: ‘De productieprijs ligt wat hoger, maar de wachtrij is korter.’
