De voorbije jaren wint de discountbanaan sterk aan populariteit in België. Vandaag zijn deze goedkope bananen goed voor een marktaandeel van 27,50 %, terwijl dat in 2016 nog 7,70 % was. De druk die deze evolutie zet op de prijzen, die duidelijk dalende zijn, verontrust de producenten.
Bovendien is de recente bananenepidemie – de erg schadelijke fusariumschimmel die afgelopen zomer twee Colombiaanse plantages infecteerde – een bedreiging voor duizenden families die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van de bananenteelt.
Om hun plantages te beschermen, zijn investeringen broodnodig maar onmogelijk, gezien de lage prijzen die de producenten voor de bananen krijgen.
De Belg betaalt steeds minder voor zijn bananen. Die interesse in discountbananen is best opmerkelijk, vooral in deze tijden waarin mensen steeds meer belang hechten aan duurzaamheid en zowat alle grote supermarktketens ook bananen met een Fairtrade-label aanbieden.
Als consument verwacht je dat de prijs van een product bestaat uit een aantal kosten die alle partijen in de keten correct vergoeden. In het geval van de discountbananen gaat die vlieger echter niet op: de erg lage prijzen kunnen onmogelijk alle kosten dekken.
Nochtans heeft ook de discountbanaan een reële kostprijs die moet gedragen worden. En helaas zijn het meestal de telers die daarvoor opdraaien.
Niet logisch
Vandaag betalen we minder voor een kilo bananen die we importeren uit Latijns-Amerika dan voor een kilo Belgische appelen of peren. Dat is niet logisch, en kan niet anders betekenen dan dat we geen eerlijke prijs betalen voor de discountbanaan.
De dalende inkomsten zijn een groot probleem voor veel telers, die tegelijk wel hun productiekosten jaarlijks zien toenemen. In die omstandigheden is een bedreiging als de fusarium-epidemie een extra zware klap, en als de schimmel zich nog verder uitbreidt kan de bananenproductie zelfs stil komen te liggen.
De lokale telers, andere ondernemingen en economieën die ervan afhankelijk zijn, zullen er enorme verliezen door lijden.
Het huidig model
Om een transitie te kunnen realiseren richting een duurzame en sterke bananensector, moeten de telers financieel worden ondersteund. Zonder dergelijke steun zullen de prijzen verder zakken en onherroepelijk leiden tot kwaliteitsverlies en tot praktijken die slecht zijn voor het milieu en de mensenrechten.
In 2016 publiceerde Oxfam een zorgwekkend rapport over de omstandigheden in de bananensector.
Er staat veel op het spel en een sterk antwoord en engagement van alle betrokken partijen is broodnodig. Het huidige model bewijst immers dat wanneer één partij haar prijzen doet dalen, de andere vaak volgen, kost wat kost.
Het kan anders
Het kan allemaal anders. Zien waar Fairtrade aan bijdraagt is nog het duidelijkst als je ter plekke gaat, daar waar de bananen worden geteeld. Dat kan natuurlijk niet iedereen. Daarom reizen we vaak rond de wereld om de gemeenschappen van de producenten te ontmoeten.
Zo zijn drie van mijn collega’s in augustus naar het noorden van Peru vertrokken (Samán). Daar is een coöperatie van Fairtrade gecertificeerde bananentelers (APPBOSA). De meeste Fairtrade en bio bananen die wij in België eten komen daar vandaan.
Het team kwam terug met veel positieve verhalen van mensen die hun toekomst wél positief tegemoet zien komen. Maar het mooiste verhaal is die van Leydi Jimena, een meisje van 14, dochter van Juan, bananenproducent in de coöperatie APPBOSA.
De week van de Fairtrade (2-12 oktober)
Om ervoor te zorgen dat bananenproducenten een eerlijke prijs krijgen, zullen we bij Fairtrade Belgium tijdens de Week van de Fair Trade (2 t.e.m. 12 oktober) bananen in de kijker zetten.
Als je kiest voor een Fairtrade-banaan, kies je ook voor betere omstandigheden voor de producent zodat hij kan bouwen aan een betere toekomst voor zichzelf en de volgende generaties. Tijdens deze week roepen we iedereen op om zo eerlijk te zijn als een Fairtrade-banaan ! Voor alle info over de actie, surf naar www.fairtradebelgium.be
LAMBERT, N. Er zit iets kroms aan bananenprijzen. www.mo.be, 2 oktober 2019. Geraadpleegd op 3 oktober 2019 via www.mo.be
