Na een jarenlange prijsdaling worden vliegtickets in Europa weer duurder. Maar daar staat geen betere service tegenover. ‘Geschrapte vluchten zijn het nieuwe normaal’, stelt verzekeraar Allianz.
Honderdduizenden Europese passagiers zagen hun vluchten al geschrapt (zie inzet), en wie deze zomer toch vliegt, heeft meestal flink meer moeten betalen voor zijn tickets dan de afgelopen jaren. De Duitse luchtvaartreus Lufthansa besliste zelfs om deze maand geen tickets onder de 500 euro (enkel) meer aan te bieden. Het resultaat is een slechtere service, tegen fors duurdere prijzen, zo vat Allianz Trade de Europese luchtvaartsector samen in een nieuw rapport.
Daarin waarschuwt de Duitse verzekeringsgroep dat geannuleerde vluchten het ‘nieuwe normaal’ kunnen worden in Europa, omdat luchtvaartmaatschappijen hun marges willen behouden nu de olieprijzen historisch hoog zijn, en ook de loonkosten stijgen. ‘Als een vliegtuig niet vol genoeg zit, kiezen maatschappijen er liever voor om de vlucht te schrappen’, zegt Johan Geeroms, directeur risicoverzekering in de Benelux van Allianz Trade.
Een vijfde duurder
Samen zijn brandstof en lonen goed voor gemiddeld de helft van de kosten van luchtvaartmaatschappijen. Kerosine is intussen 89 % duurder dan een jaar geleden, terwijl het bij luchtvaartmaatschappijen alle hens aan dek is om het personeelstekort op te vangen en het personeel zowat overal in Europa (al dan niet met stakingen) opslag vraagt – nadat velen onder hen hadden moeten inleveren tijdens de coronacrisis.
Daarom verwacht Allianz dat vliegtickets in Europa tegen eind 2022 gemiddeld 21 % duurder zullen zijn dan vorig jaar. Tussen februari en mei alleen al steeg de gemiddelde ticketprijs met 11 %, van 193 dollar naar 215 dollar. De vraag naar vliegreizen, na twee jaar van reisbeperkingen, blijft ook voldoende groot, waardoor een piek van de prijzen niet voor het eerste kwartaal van 2023 wordt verwacht.
Daarmee is er een einde gekomen aan jaren van prijsdalingen. Mede gestuwd door de opmars van lagekostenmaatschappijen als Ryanair en WizzAir, en lage olieprijzen daalde de prijs van een vliegticket in Europa tussen mei 2014 en mei 2020 met 39 %, toont het rapport van Allianz. En ook bij het eerste herstel na corona waren luchtvaartmaatschappijen er snel bij om elkaar weer te beconcurreren met bodemprijzen. Zo waren vliegtickets dit voorjaar nog een van de weinige producten die in ons land goedkoper werden in tijden van oplopende inflatie.
Zelfs Michael O’Leary, die Ryanair met spotgoedkope tickets tot de meest gebruikte luchtvaartmaatschappij van Europa ombouwde, liet zich ontvallen dat tickets ‘te goedkoop zijn geworden’. ‘Ik heb er veel geld mee verdiend,’ zei de Ier onlangs in een gesprek met de Financial Times, ‘maar uiteindelijk geloof ik niet dat luchttransport op middellange termijn duurzaam is tegen een gemiddelde ticketprijs van 40 euro’. Dat de trein naar de luchthaven vaak duurder is dan de vlucht, noemde hij ‘absurd’.
Groene transitie
Ook op langere termijn voorspelt Allianz een verdere stijging van de vliegticketprijzen in Europa. ‘De groene transitie zal de luchtvaart verder verstoren’, stelt Allianz Trade. Als Europa tegen 2050 een klimaatneutraal continent wil worden, moet de sector, die voor covid goed was voor 3,80 % van de Europese CO2-uitstoot, mee in het bad.
Zowel de Europese Commissie als het Europees Parlement schaarde zich al achter een voorstel om het emissiehandelssysteem (ETS) aan te scherpen voor de luchtvaart en (voor het eerst) uit te breiden naar langeafstandsvluchten die op Europese luchthavens vertrekken. Tegen de huidige ETS-prijs (zo’n 80 euro per ton CO2) zou een vlucht van Brussel naar Los Angeles met een ouder toestel al snel ruwweg 24.000 euro (of zo’n 70 euro per passagier) extra kosten, rekende luchtvaarteconoom Wouter Dewulf (UA) al voor. De Europese luchtvaartkoepel Airlines for Europe (A4E) schat dat het ETS de maatschappijen tegen 2025 tot 6 miljard euro per jaar zal kosten.
Bovendien wil Europa de maatschappijen vanaf 2025 ook verplichten om geleidelijk aan meer duurzame brandstoffen – sustainable aviation fuels (SAF’s) – te tanken. Maar die zijn nog tweeënhalve keer duurder dan gewone kerosine. Als tegen 2045 38 % van de brandstof uit SAF’s bestaat – zoals nu voorgesteld door de Commissie – zal dat de kosten met 57 % verhogen, stelt Allianz.
De vraag blijft hoe de maatschappijen, die tijdens de coronacrisis hun collectieve schuldenberg met 40 % zagen stijgen, die investeringen zullen betalen. Dankzij duurdere tickets kunnen Europese maatschappijen hun omzet meer dan verdubbelen tegenover vorig jaar (toen er veel minder vluchten waren), maar dat kan niet verhinderen dat ze voor een derde jaar op rij verliezen in de boeken zullen moeten schrijven, voorspelt Allianz. Pas vanaf volgend jaar raakt de sector weer uit de kosten.
Driemaal meer last-minute-annulaties dan voor corona
Na twee jaar crisis door de pandemie wordt het herstel van de Europese luchtvaart overschaduwd door de chaos op luchthavens en bij maatschappijen, die de snelle en massale terugkeer van reizigers niet kunnen opvangen. Dat laat zich vooral voelen in Europa.
Niet alleen hebben luchtvaartmaatschappijen al duizenden zomervluchten preventief geschrapt, ook de annulaties op het laatste moment (minder dan 72 uur voor vertrek) liggen meer dan drie keer hoger dan voor de crisis, blijkt uit gegevens van luchtvaartanalist Cirium, die De Standaard heeft opgevraagd. In de eerste helft van juli (1 tot 16) ging het om bijna 7.300 geannuleerde vluchten in Europa (inclusief het VK en Rusland), of 3 % van het geplande aanbod. Terwijl dat er begin juli 2019 maar 2.160 waren. Noorwegen, waar een pilotenstaking bij SAS al 14 dagen duurt, spant de kroon, met 1.550 lastminute-annulaties.
Ook in juni lag het aantal laat geschrapte vluchten in Europa al bijna drie keer hoger dan in 2019. In België, waar een nationale staking en acties bij Brussels Airlines en Ryanair de sector troffen, ging het om 5,50 % van het aanbod. In 2019 was dat slechts bij 0,5 %.
