Vlaanderen kijkt almaar vaker naar arbeidsmigranten van buiten de EU voor het invullen van knelpuntberoepen. Niet alleen vrachtwagenchauffeurs of zorgkundigen, maar ook slagers zoeken we noodgedwongen in het buitenland.
Economische migratie voor knelpuntberoepen is een belangrijk kanaal geworden voor Vlaamse werkgevers, stelt het jaarrapport van de Vlaamse dienst voor Economische migratie. Waar tot 2019 hoogopgeleiden veruit de grootste groep economische migranten van buiten de Europese markt vormden, beent de groep knelpuntberoepers hen stilaan bij. Het aantal mensen uit niet-EU-landen dat een knelpuntberoep komt invullen in Vlaanderen is het voorbije jaar verdubbeld, van 1.558 in 2021 naar 3.565 in 2022.
Vrachtwagenchauffeurs vormden met 1.350 arbeidsmigranten vorig jaar veruit de grootste groep, gevolgd door chef-koks (281) en zorgkundigen (212). Ook om het tekort aan slagers in te vullen, wordt steeds nadrukkelijker naar niet-EU-landen gekeken. Vorig jaar kwamen 178 slagers als arbeidsmigrant in ons land werken, tegenover 52 in 2021. In 2019 waren dat er nog maar 33.
Dat heeft alles te maken met het tekort op de arbeidsmarkt. Vóór de coronapandemie kende Vlaanderen al een krappe arbeidsmarkt, sinds de tweede helft van 2021 steeg de vraag naar arbeidskrachten exponentieel en raakten vacatures nog moeilijker ingevuld.
5.000 paar handen te kort
Omdat ze steeds moeilijker te vinden zijn op de Vlaamse arbeidsmarkt, kijken werkgevers voor knelpuntberoepen zoals slagers vaker naar het buitenland. ‘We hebben 5.000 paar handen per jaar te kort in de vleesindustrie’, zegt Ivan Claeys, voorzitter van de Landsbond der Beenhouwers.
‘Jaarlijks studeren er maar 120 slagers af. Door het weekendwerk of de uren kiest een vijftigtal daarvan al de eerste vijf jaar voor een andere job. Van wie overblijft, gaat bijna de helft werken in de vleesverwerkende industrie of de supermarkten. Dan blijven er nog erg weinig zelfstandige slagers over. Terwijl heel wat slagers met een eigen zaak vandaag met pensioen gaan en de vraag dus nog toeneemt.’ Volgens Claeys heeft het afschaffen van een verplicht slagersdiploma om als zelfstandige te starten de job bovendien ten onrechte ‘gedevalueerd’.
Om de tekorten in de knelpuntberoepen te verhelpen, heeft Vlaanderen de regelgeving voor arbeidsmigratie van buiten de EU sinds 2019 versoepeld. Hoogopgeleiden kregen al een uitzondering, in 2019 werd daarnaast een dynamische knelpuntenberoepenlijst ingevoerd, legt Dries Lens (UAntwerpen), onderzoeker arbeidsmigratie uit.
‘Voor je hier een vacature via arbeidsmigratie van buiten de EU mag invullen, moet je normaal via een arbeidsmarktonderzoek aantonen dat je niemand op de lokale, Europese arbeidsmarkt vindt. Voor de knelpuntberoepen op die lijst is dat onderzoek niet meer nodig.’ Daarnaast is het sinds 2021 ook niet meer vereist dat de aanvraag wordt ingediend vanuit het buitenland. ‘Zo kan een migrant die hier al een knelpuntberoep invult, bijvoorbeeld ook sneller van werkgever wisselen, als het met de eerste werkgever niet zou boteren.’
Ingewikkelde procedure
Ongeveer de helft van de knelpuntberoepers komt uit Turkije of Marokko. Arbeidsmigratie vanuit die landen is historisch gegroeid door de tewerkstellingsakkoorden uit de jaren 60. De meeste buitenlandse vrachtwagenchauffeurs komen uit die landen, dat geldt ook voor de slagers.
Hoe ze hen vinden? ‘In heel wat slagersateliers werken al buitenlandse werkkrachten’, zegt Claeys. ‘Hen wordt gevraagd of ze niet nog andere kandidaten kennen. In Brussel vind je al veel Turkse of Marokkaanse slagers, zij polsen via contacten in hun geboorteland naar mogelijke kandidaten. Daarnaast werken er in Spanje al heel wat Marokkaanse slagers met een vergunning. Zij zijn vaak ook geïnteresseerd om hier te komen werken, omdat ze beter betaald worden.’
De versoepelde regelgeving lost het probleem voor zelfstandige slagers echter niet op, vindt Ivan Claeys. ‘Grotere vleesverwerkende bedrijven kunnen iemand betalen om die aanvraag in orde te krijgen, voor een zelfstandige slager blijft het onbegonnen werk. Ik ken drie halalslagers die erg graag iemand uit Marokko willen aannemen, maar het lukt niet. Ze hebben nu zelfs advocaten moeten inschakelen om het geregeld te krijgen. Het blijft te ingewikkeld.’
