Frankrijk wil genderneutraal speelgoed, moet België volgen?
De Franse overheid heeft samen met producenten en winkels van speelgoed een charter opgesteld om de strijd aan te gaan met stereotypen en vooroordelen. Ook Nederland roept fabrikanten op om dit onder de loep te nemen. Moet er ook in ons land komaf mee gemaakt worden dat de sint meisjes poppen en keukentjes brengt en jongens auto’s en Lego?
In Frankrijk mogen speelgoedwinkels voortaan geen opdeling meer maken tussen jongens- en meisjesspeelgoed, mogen ze in folders niet meer per geslacht adverteren én zal het winkelpersoneel niet meer aan de klant mogen vragen ‘is het voor een jongen of voor een meisje?’ Ook de Nederlandse minister van Emancipatie zitten die stereotiepe rolmodellen – meisjes zijn verzorgend, jongens zijn avontuurlijk – niet lekker.

Kinderpsychiater Karlien Dhondt (UGent) is alvast voorstander van het Franse charter. Ze wijst er evenwel op dat onderzoek naar wat precies de individuele speelgoedkeuze van het kind bepaalt haast onmogelijk is. “Omdat we vastzitten in een cultuur, in tradities, in taal. Het is onmogelijk de impact daarvan weg te filteren en precies te onderzoeken hoe jongens en meisjes speelgoed kiezen.”

Toch werd al heel wat onderzoek verricht naar wat kinderen drijft in hun speelgoedkeuze, met als hamvraag: bepaalt enkel hun geslacht die keuze of wordt die keuze gestuurd door invloeden uit de omgeving zoals die van ouders, leeftijdsgenoten en de cultuur? Uit een overzichtsstudie van zestien onderzoeken uit de periode 1980-2016 blijkt dat kinderen wel degelijk gendertypische speelgoedkeuzes maken maar dat die slechts gedeeltelijk worden verklaard door sociale invloeden. Voorkeuren zijn dus ook voor een deel van nature ‘ingebakken’.

Hoewel slechts een minderheid van kinderen speelgoed kiest dat gender-atypisch is, mag dergelijk gedrag niet ontmoedigd worden, waarschuwt hoofdonderzoeker en psycholoog John Barry van de University College London.

Flink wat onderzoek rond de vraag of meisjes van nature liever met poppen spelen, richt zich op apen. Die ondervinden immers niet de sociale druk die onze kinderen ervaren. Vrouwelijke blauwaapjes bleken in een studie uit 2002 dol op poppen, hun mannelijke soortgenoten verkozen speelgoedautootjes. Genderneutraal speelgoed, zoals een pluchen dier of een plaatjesboek, viel bij jongens- en meisjesapen even sterk in de smaak.

Bij onderzoek uit 2008 op resusaapjes bleken jongetjes de hele tijd met mannelijk speelgoed te willen spelen, de meisjes vertoonden verscheidener voorkeuren. Zij vonden poppen ietsje leuker, maar stonden wel open voor alle soorten speelgoed.

Aanbod ruimer

Dhondt pleit dan ook voor meer genderdiversiteit, eerder dan genderneutraliteit. “Maak het aanbod van speelgoed ruimer dan stereotiepe gendergebonden zaken zoals auto’s en poppen. We moeten die binaire gedachte jongen-meisje laten varen, ook in het aanbod van speelgoed. Maar een speelgoedwinkel met alleen genderneutrale spullen, dat zou triestig zijn. Meisjes mogen zich goed voelen met auto’s én poppen, net als jongens, daar is niets mis mee.

“Belangrijk is dat we in het spel van kinderen ruimte scheppen voor genderdiversiteit en genderfluïditeit. Sommige kinderen identificeren zich snel en sterk als jongen dan wel als meisje, maar heel wat kinderen zijn daar niet mee bezig en pinnen zich niet vast op één geslacht. Niet elk kind voelt zich omwille van het geslacht tot een bepaald type speelgoed aangetrokken.”

Joyce Desmaele, woordvoerster van speelgoedketen Fun, zegt dat ze nu al inzetten op genderneutraliteit. “Bij een speelkeuken zetten we in onze folder een jongen én een meisje. Maar het thema genderneutraliteit leeft niet echt bij onze klanten.” Wel bij die van concurrent Dreamland. “Klanten worden gevoeliger voor dit soort zaken”, weet woordvoerster Hanne Poppe. Zij betreurt het dan ook dat fabrikanten poppen nog altijd in roze verpakkingen stoppen.

Pop voor meisje en Lego voor jongen: niet noodzakelijk. De Morgen, 27 september 2019, 6.