Als de koopkrachtvermindering van vorig jaar aanvoelde als de jaren 70, beleeft België straks een herhaling van de voorspoedige tweede helft van de jaren 80. Dat is goed nieuws voor de consument, maar niet voor centrale bankiers.
De omgekeerde olieschok. Het is een klassiek begrip uit de lessen economische geschiedenis. Toen in de jaren 70 en begin jaren 80 de Belgische – en bij uitbreiding Europese – economie in zwaar weer verkeerde door de oliecrisis, deed zich in de tweede helft van de jaren 80 het omgekeerde voor. Na 13 jaar hoge olieprijzen zakte de olieprijs in 1986 in enkele maanden tijd van 30 naar 10 dollar. Dat kwam omdat de wereld als het ware overstroomd werd met ruwe olie. De Opec-landen raakten het niet meer eens over productiebeperkingen en gingen elkaar vliegen afvangen door massaal olie op te pompen. Europa ontgon ook steeds meer olie uit de Noordzee en er werd op grote schaal overgeschakeld naar kernenergie en aardgas, wat ten koste ging van stookolie en oliegestookte elektriciteitscentrales.
De Belgische economie kon dankzij die val van de olieprijs uit de donkere jaren 80 klimmen. Vanaf de tweede helft van de jaren 80 braken voor een land dat bijna alle grondstoffen moet invoeren, economisch veel betere tijden aan. Het geld dat gezinnen minder kwijt waren aan benzine en stookolie, konden ze uitgeven aan andere zaken, wat de koopkracht fors verhoogde. Ook de industrie zag haar concurrentiepositie fors verbeteren.
Het is nu of we de jaren 70 en 80 in slechts een jaar tijd beleven. De forse opstoot van de gasprijs door de oorlog in Oekraïne vorig jaar leek op de oliecrisis in de jaren 70. Een forse inflatiegolf, een collectieve verarming en een stevige verslechtering van de concurrentiepositie waren het resultaat. Alleen moest deze keer niet 13 jaar gewacht worden op de omgekeerde beweging. Sinds eind vorig jaar zit de gasprijs bijna in vrije val. De prijs schommelt nu rond 40 euro voor een MWh, Drie maanden geleden was dat nog bijna vier keer zoveel. We beleven een omgekeerde gasschok.
De Belg werd dankzij de automatische index beschermd tegen die hoge gasprijzen. Nu de gasprijs fors gezakt is, ontvangt hij wel nog altijd 10 % meer loon, maar liggen zijn uitgaven niet langer 10 % hoger. Dat maakt dat de koopkracht van de Belg nu netto stijgt. Ook voor de totale Belgische economie is dat winst, omdat België als totaliteit minder euro’s moet afdragen aan de gasproducerende landen.
De nieuwste prognoses van de Nationale Bank lijken op die toename van de koopkracht te anticiperen. Nog maar enkele maanden geleden ging de NBB nog uit van een krimp in het eerste kwartaal van 2023. Nu gaat ze al uit van een kwartaalgroei van 0,40 % (op jaarbasis komt dat neer op 1,60 %). Dit komt vooral dankzij de toename van de consumptie.
Voor de consument is dat goed nieuws, voor de centrale bankiers wellicht minder. Want de daling van de gasprijs maakt dat de vraag naar andere producten en diensten stijgt, wat de inflatie op diensten en producten in de hand werkt.
