Terwijl gewone mensen moeten knokken om hun facturen te betalen, zijn miljardairs overal ter wereld alleen maar rijker geworden – ook in België. Dat stelt een nieuw rapport van Oxfam. “Als de superrijken 5% extra belast worden, kan je 2 miljard mensen uit de armoede halen.”
Het Oxfam-rapport met de toepasselijke naam ‘Survival of the Richest’ wordt vandaag gepubliceerd, op de openingsdag van het Wereld Economisch Forum (WEF) in Davos. Op die jaarlijkse bijeenkomst komen de CEO’s van de grootste bedrijven ter wereld, presidenten, eerste ministers, intellectuelen en journalisten samen. “Elites verzamelen zich in het Zwitserse skioord terwijl extreme rijkdom en extreme armoede voor het eerst in 25 jaar tegelijkertijd zijn toegenomen”, stelt Oxfam.
Dit decennium is – nu al – het beste ooit voor de superrijken, beweert de ngo. “Ze hebben hun stoutste dromen overtroffen”, zegt Eva Smets, directeur van Oxfam België. Sinds 2020 is 63 % van alle nieuwe rijkdom naar de rijkste 1 % gegaan, becijferde de organisatie. Voor elke dollar die iemand in de onderste 90 % van de inkomens verdiende, kreeg een miljardair ruwweg 1,7 miljoen dollar. En dat terwijl het vorige decennium al historisch was voor de superrijken: zowel hun aantal als hun rijkdom verdubbelde.
Ook in ons land zijn de inkomens ongelijk verdeeld, klinkt het bij Oxfam. De rijkste 1 % bezit bijna een kwart van alle rijkdom in België – een schatting, want ons land heeft geen vermogenskadaster – en 80 % van de aandelen is in handen van amper 10 % van de Belgen. En dat terwijl bijna één vijfde van de bevolking een armoederisico loopt, zo blijkt uit de meest recente overheidscijfers.
Slechtnieuwsshow
En toch is het niet alleen maar kommer en kwel. Dat beweert socio-econoom Ive Marx (Universiteit Antwerpen), die het Oxfam-rapport “een beetje een eenzijdige slechtnieuwsshow” noemt. “Natuurlijk lijdt het geen twijfel dat er ontzettend veel ongelijkheid is in de wereld, dat er nog veel armoede is en dat er nog veel vooruitgang valt te boeken. Toch gaat dit rapport ook voorbij aan de echt grote trend: jarenlang is de wereldwijde ongelijkheid toegenomen, maar sinds 2010, na de financiële crisis, is die tendens gekeerd. In de arme landen is de inkomensgroei aan de onderkant het sterkst toegenomen in de voorbije vijftien jaar. Zelfs in de Verenigde Staten, waar de ongelijkheid jaar na jaar steeg en de rijken steeds rijker werden, is de tendens omgebogen. Dat wordt wat onderbelicht in het rapport, vind ik.”
Oplossing
Desondanks is er werk aan de winkel, stelt Oxfam: politici moeten de superrijken meer gaan belasten, en dringend. Een vermogensbelasting van 5 % op multimiljonairs en -miljardairs wereldwijd zou 1,7 biljoen dollar per jaar kunnen opbrengen, berekende de ngo samen met anti-armoedeorganisaties Fight Inequality Alliance en de Patriotic Millionaires en denktank Institute for Policy Studies. Dat is genoeg om 2 miljard mensen uit de armoede te halen, de tekorten op de bestaande humanitaire hulp volledig te financieren, een tienjarenplan op te stellen om een einde te maken aan de honger, de armere landen te steunen die worden geteisterd door de klimaatcrisis, en universele gezondheidszorg en sociale bescherming te bieden aan iedereen in lage- en lagere- en middeninkomenslanden.
Ook België moet in actie schieten: “Belast de rijkdom van de rijkste 1 % tegen progressieve tarieven om deze middelen te herverdelen om het economisch herstel, de klimaattransitie en openbare diensten te financieren”, aldus Oxfam. Daarmee worden niet alleen taksen op erfenissen, eigendommen en gronden en een vermogenswinstbelasting bedoeld, maar “ook netto vermogensbelastingen”.
Gevoelig punt
Dat laatste is een erg gevoelig punt. Professor Marx benadrukt dat ons land al belastingen op vermogens heft. “Maar de echt grote vermogens blijven wat buiten schot, omdat we geen fatsoenlijke meerwaardebelasting hebben”, erkent hij. “Het klassieke voorbeeld is Marc Coucke die een enorme meerwaarde boekt op zijn aandelen, de zaak verkoopt en daar nauwelijks of geen belastingen op betaalt. Dat is niet heel fair. Je hebt wel de effectentaks die de grotere vermogens treft. Oké, dat gaat over ‘maar’ 385 miljoen euro per jaar, maar België heeft die effectentaks wel. Andere landen niet.”
Mag het iets meer zijn?
Moeten de rijken de crisis betalen? “40 tot 45 % van de inkomsten uit belastingen is afkomstig van de top 10 % van de inkomens”, zegt Marx. “De energiecrisis wordt in belangrijke mate betaald door de bedrijven, gezien de automatische indexeringen. Sommige van die bedrijven zijn heel rijk, andere een stuk minder. Een deel van de energiefactuur wordt betaald door de overwinstbelastingen op die energieproducenten. Met andere woorden: het beeld is weer wat genuanceerd, er wordt al behoorlijk wat bij de bedrijven gehaald. Maar je mag zeggen dat het meer moet zijn, dat is een legitiem argument.”
