Hoewel hij steeds meer concurrentie van de fietsvergoeding krijgt, blijft de salariswagen onverminderd populair bij Belgische werknemers. Het mobiliteitsbudget lokt na drie jaar nog altijd amper gegadigden.
Maaltijdcheques, salariswagens of sport- en cultuurgeschenken: door de hoge lasten op arbeid zoeken bedrijven naar alternatieve verloningsvormen. In de privésector werd vorig jaar meer dan 12 miljard euro aan alternatief loon uitgekeerd, of 11,56 % van de totale loonmassa, blijkt uit een analyse van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), sociaal secretariaat SD Worx en de Antwerp Management School. Het aanvullend pensioen (de zogenoemde tweede pijler) en maaltijdcheques zijn de populairste voordelen – goed voor 60 procent van het totale bedrag – maar de evolutie van de toegekende voordelen toont ook de evolutie in het mobiliteitsgedrag.
1 De salariswagen zit stevig op zijn troon
Iets meer dan een vijfde (20,56 %) van de loontrekkenden in ons land heeft een salariswagen ter beschikking (bedrijfswagen die ook voor privéverplaatsingen kan worden gebruikt). Dat is een lichte stijging tegenover 2018 (17,15 %), maar de groei leek vorig jaar te stagneren. Alles samen wordt meer dan 1,1 miljard euro loon in de vorm van een salariswagen uitgekeerd.
Dat voordeel wordt vooral toegekend aan mannen (28 procent versus 14 procent vrouwen), die als bediende werken (30 procent tegenover 2 procent arbeiders) en die goed verdienen. Van de werknemers die minder dan 30.000 euro bruto per jaar verdienen, heeft minder dan een op de tien een salariswagen, terwijl dat meer dan acht op de tien is bij wie jaarlijks meer dan 130.000 euro bruto verdient.
Een deel van de verklaring is dat mannen meer in sectoren werken waar salariswagens courant zijn (zoals de energiesector), terwijl vrouwen vaker actief zijn in sectoren waar dat minder het geval is, zoals de zorgsector. Maar zelfs na correctie voor sector, statuut, leeftijd, hoogte van het loon en de grootte van de organisatie blijkt dat vrouwen substantieel minder in aanmerking komen voor een salariswagen, stellen de onderzoekers vast, zonder te besluiten dat er sprake is van discriminatie. ‘Daarvoor ontbreken belangrijke parameters’, klinkt het.
2 De fiets is aan opmars bezig
Ondanks de toename van thuiswerk blijven de fietsvergoedingen stijgen, blijkt uit de analyse. Vorig jaar kreeg 13,36 % van de loontrekkenden een fietsvergoeding, tegenover 9,84 % in 2018. Daarbij valt het op dat vrouwen (16,73 %) vaker een fietsvergoeding krijgen dan mannen (13,31 %). Sectoren moedigen fietsvergoedingen ook aan via sectorale arbeidsovereenkomsten (cao’s).
Vrouwen nemen overigens niet alleen vaker de fiets, ook in de woon-werktussenkomst voor het openbaar vervoer leiden ze de dans met een op de tien die zo’n vergoeding krijgt, tegenover 5 % mannen. In de laagste loonschijven wordt veel vaker in een tussenkomst voorzien (een op de tien), terwijl in de hoogste loonschijf minder dan 3 % zo’n vergoeding krijgt. Een schijnbare daling tussen 2018 en coronajaar 2020 kan een vertekend beeld geven, omdat de derdebetalersregeling niet is opgenomen in de cijfers. In 2021 werd opnieuw het niveau van 2018 bereikt. Het Federaal Planbureau voorspelde eerder al dat de trein het grootste slachtoffer van het toegenomen thuiswerk dreigt te worden.
3 Het mobiliteitsbudget raakt moeilijk van de grond
Het mobiliteitsbudget werd ingevoerd om mensen uit hun salariswagen te halen. Met dat budget, dat niet onderworpen is aan socialezekerheidsbijdragen, kunnen werknemers zelf kiezen welk transportmiddel ze willen nemen. Zo kan een milieuvriendelijke wagen gecombineerd worden met een elektrische fiets of een abonnement voor trein of bus.
Omdat het pas drie jaar geleden werd geïntroduceerd, is het aantal werknemers dat er gebruik van maakt en het aantal werkgevers dat het aanbiedt fors gestegen. Maar in absolute cijfers blijft het ‘zeer beperkt’, stellen de onderzoekers vast, goed voor zo’n 0,1 % van alle toegekende alternatieve verloningen. Vorig jaar werd het toegekend aan maar 2.359 werknemers en boden maar 426 werkgevers het aan. In de hoop dat het alsnog populair zal worden, heeft de regering-De Croo het mobiliteitsbudget vorig jaar hervormd.
