De stijgende prijzen dreigen consumenten dubbel te treffen: niet alleen de energiefactuur en de tankbeurt worden duurder, de energiecrisis duwt ook de prijs van andere producten hoger.
Na de aanhoudende stijging van de aardgas- en elektriciteitsprijzen breken nu ook de prijzen aan de pomp records. Diesel werd woensdag 1,9 cent per liter duurder en donderdag stijgt de maximumprijs van benzine met 3,5 cent. Beide motorbrandstoffen staan met een prijs van 1,754 euro per liter op een recordniveau. De prijsstijgingen komen er omdat de vraag naar olieproducten internationaal aantrekt door de relance na corona en het kartel van olieproducerende landen OPEC vasthoudt aan productiebeperkingen (aanbod).
Voor de transportsector betekent de hogere dieselprijs een forse stijging van de kosten, want de brandstofkosten zijn goed voor ruim een vijfde van de totale uitgaven, zegt Isabelle De Maegt, de woordvoerster van de sectorfederatie Febetra. Ze wijst er wel op dat de meeste bedrijven een dieselclausule in hun contracten hebben om de kosten door te rekenen. Dat zou betekenen dat de stijging van de dieselprijs dit jaar de transportkosten al met ruim 5,00 % doet oplopen.
‘Die doorrekening is nodig, want de marges zijn zeer klein. Veel kleiner dan de prijsstijging van diesel dit jaar’, zegt Benny Smets, de CEO van het transportbedrijf Ninatrans. ‘Zonder dieselclausules zouden al veel transportbedrijven zijn omgevallen.’ Een sectorgenoot wijst erop dat de doorrekening niet altijd evident is. ‘Daarbij komen het chauffeurstekort, de brexit en de grondstoffentekorten. Die maken het zeer uitdagend voor transport en logistiek.’
De hoge energieprijzen dreigen andere producten duurder te maken. Exemplarisch is de bijna-prijsverdubbeling van de chemieproducten van het chemiebedrijf BASF in het derde kwartaal. Die onrechtstreekse impact komt boven op de duurdere energiefactuur en tankbeurt. ‘We horen klanten meer klagen over de hogere prijzen aan de pomp. Het houdt mensen bezig’, zegt Gilbert van Rens, directielid van de tankstationuitbater Maes. ‘In economisch minder sterke regio’s zien we dat minder wordt getankt.’
De mobiliteitsorganisatie Touring vraagt dat de regering, na haar ingrepen om de energiefactuur te verlichten, ook iets doet aan de hoge pompprijzen. Dat kan door het omgekeerde cliquetsysteem opnieuw in te voeren. Dan worden de accijnzen verlaagd zodra de prijzen aan de pomp een drempel overschrijden.
De regering lijkt niet van plan te bewegen. ‘Ik heb geen weet van plannen’, is te horen op het kabinet van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V). Daar wordt ontkend dat de hogere brandstoffenprijzen extra inkomsten opleveren voor de schatkist. ‘Macro-economisch is het een nuloperatie, want andere inkomsten dalen en sommige uitgaven stijgen.’
Groeiprognose
De combinatie van fors gestegen prijzen voor elektriciteit, aardgas, benzine en diesel is geen Belgisch fenomeen. Het doet zich ook in veel buurlanden voor. In Duitsland verlaagde het ministerie van Economie de groeiprognose voor dit jaar van 3,50 naar 2,60 % vanwege de hoge energieprijzen, bottlenecks in de aanvoerlijnen en grondstoffentekorten. Er wordt gerekend op een verschuiving, want tegelijk worden de groeivoorspellingen voor 2022 opgetrokken.
Ook Belgische economen houden rekening met een impact van de hoge energieprijzen, al is die volgens hen voorlopig beperkt. ‘We verwachten in 2021 en 2022 een negatieve impact van telkens 0,20 à 0,30 procentpunt op de economische groei. Al bij al valt dat mee, omdat de hogere groothandelsprijzen van aardgas met wat vertraging worden doorgerekend aan veel gezinnen en de overheid compenserende maatregelen neemt’, zegt Koen De Leus, de hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis. ‘We voorspellen 5,80 % groei in 2021 en 2,90 % in 2022.’
