De voorbije twee jaar stapten zo’n 400 melkboeren op bij Milcobel. Belgiës grootste zuivelbedrijf betaalt zijn boeren al jaren minder dan zijn concurrenten. Het bedrijf probeert het tij te keren, maar is een makkelijke prooi voor nieuwe concurrenten als het Nederlandse Royal A-ware.

De Belgische melkverwerkende bedrijven zijn in een hevige strijd verwikkeld. De inzet: de Belgische melkboer. De Waalse melkverwerker Laiterie des Ardennes aast op nieuwe melkveehouders, maar vooral de komst van het Nederlandse Royal A-ware zet gevestigde zuivelbedrijven als Inex, Milcobel en Danone onder druk.

A-ware neemt de melkpoederfabriek van FrieslandCampina in Aalter over. Het opende de jacht op Belgische melkboeren. Het bedrijf zoekt volgens operationeel directeur Robert van Ballegooijen ‘meerdere honderden’ Vlaamse melkveehouders. ‘Want we kunnen honderden miljoenen liters melk verwerken in België.’

De Nederlanders zoeken melkboeren bij hun concurrenten. Ze bieden de boeren dan ook een hogere prijs dan heel wat andere zuivelbedrijven: 35 euro per 100 liter. Toch weerlegt Van Ballegooijen dat hij Belgische boeren wegkoopt bij zijn concurrenten. ‘Wij zijn een familiebedrijf en volgen de marktprijzen. Bovendien is het onze bedoeling om langetermijnsamenwerkingen af te sluiten.’

Brugge Kaas

Het grootste slachtoffer is Milcobel. Dat bedrijf verwerkt melk van 2.400 aangesloten boeren tot poeder, mozzarella en Brugge-kaas. Het is met een omzet van 1,2 miljard euro de grootste melkverwerker van België. Sinds begin dit jaar stapten 316 boeren over naar de concurrentie. Bovendien waren er in 2020 al 100 veetelers vertrokken.

Dat noopte het bedrijf tot drastische maatregelen, want de productie dreigde in gevaar te komen. Daarom verbood Milcobel zijn overblijvende melkveehouders in april te vertekken. Dat zou pas opnieuw mogelijk zijn vanaf volgend jaar.

Maar dat pikten heel wat Milcobel-boeren – die ook eigenaar zijn van het bedrijf – niet. Veertien van hen spanden een kortgeding aan tegen de melkverwerkende coöperatie. De rechter gaf hen begin deze maand gelijk. Milcobel ging in beroep, maar kon niet verhinderen dat de 14 boeren intussen alsnog opstapten. Bovendien kondigden 44 andere melkveehouders hun vertrek aan.

De leegloop heeft gevolgen voor de productie van het bedrijf. In de melkpoederfabriek in Kallo komt minder melk binnen. Zeventien personeelsleden waren in juli gedeeltelijk werkloos. Volgens de vakbonden is er ongerustheid bij het personeel.

Weinig geld voor melk

Al jaren zijn boeren ontevreden over de relatief lage melkprijs van Milcobel. Daarom stuurden de Milcobel-boeren twee jaar geleden de toenmalige CEO na nog geen twee jaar dienst de laan uit. De nieuwe CEO, Nils van Dam, verkondigde dat Milcobel zijn boeren al tien jaar te weinig betaalde en kondigde een transformatieplan aan. Zijn doel: de winst van Milcobel verhogen zodat het bedrijf zijn boeren meer kan betalen voor hun werk.

De nieuwe topman boekt resultaten. ‘Het prijsverschil met onze concurrenten daalde sinds begin dit jaar van meer dan 3 euro naar 0,65 euro’, zegt Van Dam. ‘We ambiëren onze prijs verder te verhogen. Maar sommige concurrenten betalen nog altijd meer dan wij.’

Van Dam hoopt de melkprijs nog te kunnen verhogen naarmate zijn plan vaart maakt. ‘In 2025 besparen we jaarlijks 54 miljoen euro tegenover vorig jaar. Dit jaar besparen we al 30 miljoen euro, 10 miljoen meer dan gepland. Daarnaast investeren we in meer winstgevende producten zoals roomijs (Milcobel is eigenaar van de ijsproducent Ysco, red.), industriële mozzarella en kaas voor consumenten. Daarom kochten we twee maanden geleden de kaasrasper Kaasbrik.’

Minder winstgevende producten krijgen minder aandacht. Het bedrijf sloot een verouderde melkpoedertoren in Langemark. De al jaren verlieslatende fabriek in Schoten ging dicht. De 167 werknemers verpakten melk voor de huismerken van supermarkten.

De eenmalige kosten van die ontslagronde duwden het bedrijf vorig jaar 20 miljoen euro in het rood. ‘Onderliggend was er 15 miljoen euro winst (7 keer meer dan in 2019, red.)’, zegt Van Dam. ‘In 2021 begonnen we te investeren in hogere melkprijzen. We zijn er nog niet en blijven keihard werken voor onze boeren.’

Geen indruk op de boeren

Toch lijken zijn beloftes en verwezenlijkingen geen indruk te maken op een deel van de melkveehouders. ‘Dat komt doordat er al jaren wantrouwen groeit tussen de boeren en Milcobel’, zegt Hendrik Vandamme, de voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat. ‘Jaren leunde Milcobel achterover. Het bedrijf deed niets aan zijn hoge kostenstructuur. Concurrent Laiterie des Ardennes was ongeveer even groot, maar werkte met de helft van het personeel van Milcobel. De verlieslatende fabriek in Schoten werd jarenlang in stand gehouden. Dat was niet verantwoord.’

Het bedrijf heeft het volgens Vandamme ook lang nagelaten minder afhankelijk te worden van melkpoeder, dat lage winstmarges heeft. ‘De boeren hebben lang geduld gehad, maar Milcobel hield hen jaren aan het lijntje met beloftes. Nog altijd betaalt het minder dan concurrenten. Daarom kiezen heel wat boeren nu eieren voor hun geld.’

CARDINAELS, J. Milcobel verliest honderden boeren aan concurrentie. De Tijd, 19 augustus 2021, 10.

Lees ook Prijs voor melk in België tot 44 procent lager dan in omringende landen