De overheden in ons land staan voor een budgettaire inspanning van 1,4 miljard in 2022.
De essentie
- Het economisch herstel blijkt onvoldoende om de ontsporing van de begroting te stoppen.
- Met 37,8 miljard euro (7,80 % van het bbp) bedraagt het tekort van de gezamenlijke overheid dit jaar 5 miljard meer dan geraamd.
- De cijfers wijzen op de nood aan structurele hervormingen in de pensioenen en arbeidsmarkt.
- De regering-De Croo maakt zich op voor een ideologische clash vanaf eind augustus.
Begrotingstekort
Ondanks de sterkere groei dreigt het Belgische begrotingstekort van 2021 5 miljard euro groter uit te vallen dan geraamd. Dat blijkt uit het jongste rapport van het monitoringcomité. Vooral de uitgaven van de deelstaten ontspoorden sinds de vorige meting.
Het rapport van het monitoringcomité, een team van topambtenaren dat toekijkt op de evolutie van de overheidsfinanciën, is traditioneel het startschot van de begrotingsopmaak voor het volgende jaar. Deze keer laat de regering-De Croo eerst de zomervakantie passeren. Alle regeringspartijen maken zich klaar voor een ideologische strijd vanaf eind augustus, waarbij niet alleen de begrotingscijfers en het al dan niet uitdoven van de coronamaatregelen op tafel komen, maar ook de noodzaak aan structurele hervormingen in de arbeidsmarkt en de pensioenen. Het regeerakkoord van de Vivaldi-coalitie bleef daar vaag over.
Slechtere cijfers
Ook over de begroting belooft het een pittige discussie te worden. De cijfers zijn immers opnieuw verslechterd. Bij de begrotingsopmaak in oktober van vorig jaar, ging de regering-De Croo uit van een gezamenlijk Belgisch tekort van 32,8 miljard euro of 6,80% van het bruto binnenlands product in 2021. Maar die berekeningen dateren van voor de tweede coronagolf en raakten al snel achterhaald. In februari ging het monitoringcomité uit van een verslechtering met 3 miljard. Dat is vijf maanden later opgelopen tot 5 miljard. Dat brengt het voorlopig tekort op 37,8 miljard euro of 7,80 % van het bbp voor alle overheden samen.
Inkomsten en uitgaven
Heeft het opleven van de economie en de hoger dan verwachte groei dan geen impact? Jawel. Sinds de vorige meting in februari is de federale ontsporing met 1 miljard teruggedrongen. Dat is vooral het gevolg van de fiscale inkomsten, die 2 miljard hoger uitvallen dan gepland en 9 miljard hoger dan in 2020, wat wijst op meer bedrijvigheid. Daarnaast heeft de overheid opnieuw zicht op meer dividenden, nadat er in 2020 een forse daling van die inkomsten was genoteerd. Aan de andere kant tekent de sociale zekerheid een groter tekort op en blijft er onzekerheid over enkele beloofde inkomsten en uitgaven. Het plan tegen fiscale en sociale fraude is nog niet in werking getreden en er zijn nog geen maatregelen genomen om de werkzaamheidsgraad op te krikken. Daarnaast is de impact van het recente loonakkoord met de sociale partners niet ingecalculeerd, omdat de regering de kostprijs nog altijd niet duidelijk heeft gemaakt.
Maar de gestegen belastinginkomsten worden dus vooral tenietgedaan door een recente ontsporing van de deelstaatbegrotingen. Hun tekort bedraagt 9,5 miljard euro, terwijl 7,8 miljard gepland was. Het monitoringcomité verklaart de verslechtering door bijkomende corona-uitgaven, sociale akkoorden en de geplande relance.
Tekort
In 2022 daalt het Belgische tekort volgens het monitoringcomité naar 23,7 miljard euro ofwel 4,70 % van het bbp. Op basis van het stabiliteitsprogramma dat België heeft ingediend bij de Europese Commissie betekent dat dat het tekort structureel met 1,4 miljard euro moet verkleinen, wat een eerder beperkte inspanning is. Dat komt omdat de Europese begrotingsregels in 2022 nog niet gelden en de diverse overheden bij de opmaak van het stabiliteitsprogramma geen akkoord bereikten over een grotere inspanning, hoewel die was gevraagd door de Hoge Raad van Financiën.
Vooral de PS liet al heel vroeg in de tweede coronagolf verstaan dat het begrotingstraject, dat in het regeerakkoord werd afgesproken, onhaalbaar was. Op basis van dat akkoord, dat de jaarlijkse inspanning afhankelijk maakte van de groei, zou volgend jaar alleen al op het federale niveau een bijkomende sanering van 2 miljard moeten gebeuren. Dat lijkt zo goed als uitgesloten. Inmiddels heeft de Vlaamse regering wel een akkoord bereikt om de komende drie jaar 1,2 miljard euro weg te saneren.
De jongste cijfers maken de nood aan structurele hervormingen opnieuw duidelijk. Zonder bijkomende inspanningen begint het begrotingstekort door de vergrijzing vanaf 2024 weer op te lopen en piekt de schuldgraad op 121,80 % in 2026. Als de regering-De Croo de engagementen uit haar regeerakkoord nakomt, wordt het structureel saldo teruggedrongen tot 3,46 procent van het bbp in 2024 en blijft de schuldgraad op 118,00 % in 2026.
