De hoge aardgas- en elektriciteitsprijzen zetten het concurrentievermogen van Europese energie-intensieve sectoren onder druk, omdat de prijzen niet overal in de wereld even fors stijgen.
Niet alleen gezinnen worden met torenhoge gasfacturen geconfronteerd, ook de industrie maakt zich steeds meer zorgen. Zeker bij energie-intensieve bedrijven is dat het geval. Een extra nadeel voor de Europese industrie is dat de gasprijzen hier veel meer stijgen dan in de VS of Azië. Daardoor verliest de Europese energie-intensieve industrie aan concurrentievermogen, zeker die bedrijven die producten op de wereldmarkt proberen te verkopen.
‘Hoe langer deze periode van hoge gas- en elektriciteitsprijzen duurt, hoe groter de twijfel zal worden bij de energie-intensieve bedrijven in Europa of ze hun product nog wel rendabel kunnen produceren en verkopen’, zegt Peter Claes. Hij is topman van Febeliec, de spreekbuis van de Belgische bedrijven die veel energie nodig hebben.
Claes heeft nog geen signalen opgevangen dat de situatie ondraaglijk is, maar als de prijzen voor elektriciteit en aardgas blijven oplopen, kan het wel zover komen. ‘In Europa liggen de gasprijzen momenteel tot tien keer hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. In de VS is de gasprijs slechts verdubbeld, terwijl de prijzen in Rusland amper gestegen zijn. Als deze prijsverschillen blijven bestaan, zullen vooral de Europese bedrijven in de problemen komen. Hun producten zullen duurder worden dan die van de concurrenten elders in de wereld.’
Duurdere bakstenen
Gas maakt van sommige producten een belangrijk deel van de kosten uit. Zo gaat een derde van de productiekosten van een baksteen in normale omstandigheden naar gas voor de ovens waarin bakstenen op zo’n 1.000 graden gebakken worden. Torenhoge gasprijzen dreigen bakstenen veel duurder te maken.
‘Bij ons maakt energie zo’n 10,00 % van de productiekosten uit’, zegt Kristof Wallays, operationeel directeur van diepvriesaardappelproducent Agristo. ‘We gebruiken gas om de aardappels te frituren en we hebben we elektriciteit nodig om de aardappelen op – 20 graden Celsius in te vriezen.’
Agristo voelt de prijsstijging van energie zeer goed, maar van de productie stilleggen is geen sprake. ‘Onze conculega’s worden met dezelfde kostenstijgingen geconfronteerd. Als die prijsstijgingen niet lang aanhouden, zal het van onze marge gaan. Indien ze langer duren, zullen we de gestegen kosten aan de klanten moeten doorrekenen.’
Volgens Peter Claes is er nog geen reden om te panikeren. ‘Maar het wordt wel tijd dat Europa bekijkt hoe de impact van de hoge energieprijzen op de bedrijven kan worden getemperd.’
Ook de voedingsindustrie wil dat de regering maatregelen neemt om de energiefactuur voor bedrijven te verlagen. ‘Bijna in alle voedingsbedrijven moeten er, net als in een gewone keuken, producten opgewarmd, gebakken, gekookt en ingevrozen worden. Dat vergt allemaal veel energie’, zegt Nicholas Courant, woordvoerder van de voedingsfederatie Fevia.
‘De regering heeft weinig vat op de directe energiekosten, maar wel op alle kosten die boven op de energiefactuur komen, zoals ondersteuning van hernieuwbare energie en sociale tarieven. Die kosten zouden nu tot een minimum beperkt moeten worden.’
Minder kunstmest
Het zijn het vooral de Europese ammoniakproducenten die nu aan de noodrem trekken. Sinds zowat een week volgen de berichten over het terugschroeven van productie zich op. Het Duitse chemieconcern BASF was een van de eerste bedrijven die een productieverlaging aankondigden. Deze week waarschuwde ook de topman van een andere Duitse ammoniakproducent dat het geen zin meer heeft om ammoniak te produceren tegen dit prijsniveau. ‘Een volledige productiestop dreigt als de regering niet ingrijpt, zei hij aan het persagentschap Bloomberg. Ook kunstmeststofproducenten zoals Yara, voor wie aardgas een belangrijke grondstof is, hebben productievestigingen stopgezet. Als dat blijft duren, dreigt een tekort aan kunstmest voor de landbouwers.
In de meeste energie-intensieve bedrijven is het elektriciteitsverbruik nog veel belangrijker dan de gasconsumptie. Claes gaat ervan uit dat in heel wat bedrijven gekeken wordt of de stijgende elektriciteitskosten kunnen worden doorgerekend aan de klanten. Hij acht de kans reëel dat de meeste bedrijven wachten tot eind oktober, begin november vooraleer ze drastische maatregelen nemen, zoals het terugschroeven van de productie.
Bij BASF Antwerpen, veruit de grootste individuele stroom- en gasverbruiker van ons land is er, behalve de productieverlaging van ammoniak, voorlopig geen impact op de productie, meldt woordvoerster Sabine Rys. ‘Hoge elektriciteitsprijzen zijn natuurlijk geen goed nieuws voor ons . Maar we zijn wel wat beschermd tegen de huidige hoge prijzen omdat tot 80,00 % van ons elektriciteitsverbruik gedekt wordt door eigen productie. Dat gaat van een eigen elektriciteitscentrale tot een windenergiepark.’ Om de gasbevoorrading te verzekeren heeft BASF langetermijncontracten met een reeks gasleveranciers afgesloten, zei het bedrijf aan het persagentschap Reuters.
Ook bietencampagne lijdt onder gasprijzen
Sinds 5 september zijn de landbouwers gestart met het rooien van suikerbieten. Tot midden januari worden die verwerkt tot suiker. Bij Iscal Sugar in het Henegouwse Fontenoy, een van de grootste bietenraffinaderijen in België, zijn ze volop gestart met het verwerken van de bieten. De fabriek draait 24 op 24 uur. Om het suiker uit de bieten te halen, moeten de bieten ondergedompeld worden in kokend water. ‘Dat vergt heel wat aardgas’, zegt Brieuc Vandeleene, communicatieverantwoordelijke van Iscal Sugar. Het bedrijf werkt bijna uitsluitend met variabele contracten met de gasleverancier, waardoor het de gestegen prijs al volop voelt. ‘De factuur is al 2,5 keer verhoogd. Op een omzet van zo’n 110 miljoen euro, betekent dat meerdere miljoenen extra. Voorlopig denkt het bedrijf er niet aan om zijn prijzen te verhogen. ‘We zullen enkele geplande investeringen uitstellen.’ Iscal Sugar vreest geen concurrentie van rietsuiker uit India of Brazilië. ‘Daarvoor zijn de transportkosten te hoog. Onze concurrenten zitten in Frankrijk en België.’
