Alle ogen zijn deze week gericht op het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Fed, dat woensdag vergadert over een nieuw rentebesluit. De sleutelvraag luidt: zal de Fed de rente in de VS verder verhogen of niet?
In een poging het inflatiemonster te temmen heeft de Amerikaanse centrale bank de rente sinds maart vorig jaar al elf keer opgetrokken, waardoor ze daar nu schommelt tussen 5,25 en 5,50 %.
Hoewel twee op de drie analisten ervan uitgaan dat de Fed de rente dit keer stabiel houdt – en dus net als de ECB zal kiezen voor een pauze – kijken de financiële markten met een zekere spanning uit naar de toelichting van voorzitter Jerome Powell. Hoewel de kerninflatie (de inflatie zonder energie- en voedselprijzen) in de VS daalt, heeft Powell in Jackson Hole duidelijk aangegeven op zijn hoede te blijven. Een verdere renteverhoging blijft mogelijk. En dat maakt de markten zenuwachtig. Daar is de redenering nu: als die renteverhoging er woensdag niet komt, wanneer dan wel? Iedereen zal tussen de lijnen proberen te lezen of de Fed de rente mogelijk al in november of december wil verhogen en hoelang ze in 2024 hoog zal blijven.
En dus zullen de woorden van Powell woensdag op een goudschaaltje worden gewogen in de hoop een glimp van de economische toekomst op te vangen. Maar is dat wel verstandig? Centrale bankiers hebben zich lang een aura aangemeten van raketwetenschappers die de wereldeconomie op basis van nauwkeurige berekeningen en economische modellen cijfermatig in elke gewenste baan konden sturen. Maar toen kwamen de coronapandemie en later de oorlog in Oekraïne en bleek dat Powell & co. de inflatie zwaar hadden onderschat, waardoor de centrale bankiers nu meer weg hebben van waarzeggers dan van wetenschappers. De cijfers spreken boekdelen. Centrale banken streven doorgaans naar 2 % inflatie. Hoewel de piek van zo’n 10 % van vorig jaar al een tijd is bedwongen, blijft de inflatie hoog in grote delen van de westerse wereld: ruim 3,5 % in de VS, gemiddeld ruim 5 % in de eurozone en bijna 7 % in Groot- Brittannië.
En dat zaait almaar meer twijfel. Sommige centrale bankiers vinden dat de rente nu hoog genoeg is om de economie voldoende af te remmen en de inflatie terug te dringen naar de doelstelling van 2 % in 2025, mits het huidige tarief lang genoeg volgehouden wordt. Anderen pleiten voor nog meer renteverhogingen om een dreigende nieuwe opstoot van de inflatie te vermijden. De olieprijs is sinds juni met een derde gestegen, diesel is al ruim 50 % duurder geworden, de prijs van staal zit in de lift en het risico op een loon-prijsspiraal is nog niet geweken.
Nog anderen wijzen erop dat de wereld ingrijpend verandert door ontwikkelingen buiten de monetaire invloedssfeer. Geopolitiek, energietransitie en artificiële intelligentie dreigen de inflatie structureel hoger te duwen dan 2 %. Moeten de centrale banken hun modellen dan niet bijstellen? Zodat ze de economie met eventuele nieuwe renteverhogingen niet onnodig hard verzwakken in de jacht op een gedateerd inflatiedoel? Kortom, u bent niet de enige die in het duister tast. De centrale bankiers doen dat ook.
TANGHE, N. Niemand weet hoe het monster te temmen. De Standaard, 20 september 2023, 18.
