Via het statuut student-zelfstandige kunnen studenten werken als IT’er, lesgever of fotograaf, maar ook als koerier bij een maaltijdbezorger. Studenten die in het nieuwe academiejaar ook zelfstandige willen worden, kunnen het statuut student-zelfstandige aanvragen. Dat biedt uitzicht op verlaagde sociale bijdragen .
Almaar meer jongeren combineren hun studies met een job als zelfstandige. Tussen 2017 en eind 2022 groeide hun aantal in België met 73,50 % van 5.008 naar 8.690, blijkt uit cijfers van het RIZIV.
De hr-dienstengroep Liantis stelt vast dat consultant (bijvoorbeeld in de IT), schoonheidsspecialist, lesgever, fotograaf en grafisch ontwerper de populairste beroepen bij studerende zelfstandigen zijn. Mannen zijn goed voor zo’n 60 % van hen en vrouwen voor 40 %.
Terwijl studenten vroeger terechtkwamen in het statuut van zelfstandige met gelijkstelling aan bijberoep, bestaat sinds 2017 bestaat een apart statuut voor hen: student-zelfstandige.
Wat zijn de voorwaarden om student-zelfstandige te worden?
Wie student- zelfstandige wil worden, kan dat van zijn 18de tot zijn 25ste. U moet ingeschreven zijn in een erkende Belgische of buitenlandse onderwijsinstelling om een erkend diploma te behalen. Uw studiepakket moet uit minstens 27 studiepunten per schooljaar bestaan of tenminste 17 lesuren per week. En u moet kunnen bewijzen dat u regelmatig de lessen volgt ( zie verder ). Wie onder het gezag van een werkgever werkt, krijgt het statuut niet.
Welke formaliteiten moet u regelen?
Als student met een zelfstandige activiteit hebt u dezelfde verplichtingen als een gewone zelfstandige. U moet zich via een ondernemingsloket inschrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO), en uw ondernemingsnummer indien nodig bij de btw-administratie activeren.
Zodra u inkomsten uit een zelfstandige activiteit haalt, bent u in principe btw- plichtig. Maar bepaalde activiteiten zijn vrijgesteld van btw en soms is er een gemengde btw-plicht. Journalistiek werk is bijvoorbeeld vrijgesteld van btw, maar teksten schrijven als copywriter is dat niet.
Net als elke andere zelfstandige moet u zich ook aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds, waar u het statuut van student-zelfstandige aanvraagt. U levert een attest van inschrijving van uw onderwijsinstelling af, met vermelding van de gevolgde studies en het aantal studiepunten of lesuren per week.
U moet in uw aanvraag ook verklaren dat u regelmatig de lessen volgt. Op het einde van het school- of academiejaar moet u daarvan bewijzen voorleggen. Dat kan met een attest van de onderwijsinstelling of door deel te nemen aan de examens voor 27 studiepunten of 17 lesuren. U hoeft niet per se geslaagd te zijn, alleen een deelname is vereist.
Hoeveel sociale bijdragen moet u betalen?
Na uw aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds moet u vanaf dag één bijdragen betalen. Maar onder bepaalde voorwaarden zijn er voordelige tarieven.
Hebt u een netto belastbaar jaarinkomen dat lager dan 8.204,6 euro ligt, dan betaalt u geen sociale bijdragen. Tussen 8.204,6 en 16.409,2 euro betaalt u 20,50 % op het bedrag dat boven 8.204,59 euro uitkomt. Verdient u 16.409,2 euro of meer, dan betaalt u evenveel als een zelfstandige in hoofdberoep. Dat betekent dat u een bijdrage van minstens 874,19 euro per kwartaal betaalt (bedrag inclusief de beheerskosten van het sociaal verzekeringsfonds).
Als student-zelfstandige kunt u in een eerste fase een voorlopige bijdrage van 96,72 euro per kwartaal betalen. Verdient u in het eerste jaar bijvoorbeeld 11.000 euro, dan moet u op de inkomsten boven het grensbedrag van 8.204,59 euro een bijdrage van 20,50 % betalen. Daardoor komt de sociale bijdrage op 148,92 euro per kwartaal. In dat geval moet u nog 208,8 euro bijbetalen voor het boekjaar in kwestie (bedrag inclusief de beheerskosten van het sociaal verzekeringsfonds).
Mocht u er zeker van zijn dat uw inkomen onder het grensbedrag uitkomt, dan kunt u een vrijstelling voor de voorlopige bijdrage van 96,72 euro krijgen. U moet die vrijstelling via uw sociaal verzekeringsfonds aanvragen.
Hoeveel belastingen betaalt u?
‘Als student-zelfstandige ben je belastingplichtig’, zegt Karlien Kerremans, adviseur zelfstandig ondernemen bij Liantis. ‘Er is wel een belastingvrije som. Een aandachtspunt is dat die 10.160 euro bedraagt en dus niet samenvalt met het grensbedrag voor de sociale bijdragen.’
Blijft u ten laste van uw ouders?
Blijft uw inkomen onder 16.409,2 euro per jaar, dan blijft u voor de gezondheidszorg en de kinderbijslag ten laste van uw ouders. Dat wil zeggen dat uw gezondheidszorgen via uw ouders worden terugbetaald en het recht op het Groeipakket, de Vlaamse versie van de kinderbijslag, behouden blijft.
De hoogte van uw inkomen heeft ook fiscale gevolgen voor de ouders. ‘De belastingvrije som voor het inkomen van de ouders stijgt naarmate ze meer kinderen ten laste hebben. Heeft de student-zelfstandige te veel inkomsten, dan is die niet meer fiscaal ten laste en daalt de belastingvrije som voor de ouders’, zegt Kerremans.
Alleen als uw netto bestaansmiddelen beperkt blijven tot 3.820 euro, blijft u fiscaal ten laste van de ouders. Dat bedrag wordt verhoogd tot 5.520 euro voor een alleenstaande ouder. De eerste 3.190 euro van het bruto-inkomen als student- zelfstandige hoeft u niet mee te tellen voor het vaststellen van de netto bestaansmiddelen.
Doen onderwijsinstellingen tegemoetkomingen?
Onderwijsinstellingen kunnen student-zelfstandigen het statuut van student-ondernemer toekennen. De bedoeling ervan is dat ze hun professionele activiteit en studieverplichtingen beter op elkaar kunnen afstemmen. Elke instelling bepaalt zelf hoe ze de tegemoetkoming invult. Dat kan gaan van het aanreiken van nuttige contacten, over het flexibel inplannen van examens tot het aanbieden van coaching.
