Het onderwijs in ons land levert niet altijd de mensen die de arbeidsmarkt kan gebruiken. Dat stelt Vickie Dekocker, expert onderwijs en arbeidsmarkt. “Enerzijds worden richtingen aangeboden waar geen vraag naar is, anderzijds wordt geschrapt waar nood aan is.” Dat heel wat vacatures blijven openstaan, hoeft dan ook niet te verbazen. “We spreken niet meer over een lijst, maar over een knelpunteconomie.”
In de alarmcentrale van Antwerpen dreigt het personeel met een staking omdat de helft van het personeelskader niet ingevuld geraakt en drie weken voor de start van het nieuwe schooljaar, staan nog meer dan 3.000 vacatures voor leerkrachten open. Het zijn twee nieuwsberichten die u gisteren hier kon lezen en ze wijzen in dezelfde richting: de krapte op de arbeidsmarkt lijkt alsmaar groter te worden.
Dat bevestigt Vickie Dekocker, expert Onderwijs en Arbeidsmarkt bij technologiefederatie Agoria en docent arbeidssociologie aan de KU Leuven. “Er zijn inderdaad steeds meer knelpuntberoepen. We spreken bijna niet meer over een lijst, maar over een knelpunteconomie: 1 op 3 jobs is vandaag een knelpuntberoep.”
“Dat komt niet alleen door een tekort aan handen en voeten, maar ook door de mismatch tussen wie beschikbaar is op de arbeidsmarkt en de openstaande vacatures. Bovendien verwachten we dat de krapte voor een aantal technische profielen nog groter zal worden.”
Verkeerde richtingen
Met andere woorden: het onderwijs levert niet altijd de mensen af die de arbeidsmarkt kan gebruiken. “Enerzijds worden er richtingen aangeboden waar er geen vraag naar is op de arbeidsmarkt. Een typisch voorbeeld is “kantoor”. We stellen vast dat de mensen uit deze opleiding een jaar na afstuderen oververtegenwoordigd zijn in de werkloosheidscijfers.”
“Anderzijds zien we dat richtingen afgeschaft worden waar veel vraag naar is op de arbeidsmarkt. Er zijn regio’s in Vlaanderen waar een opleiding zoals mechanische vormgeving of lassen afgeschaft wordt omwille van een te hoge investeringskost of te kleine klassen, terwijl er grote nood aan is.”
Dekocker heeft dan ook een duidelijke boodschap aan scholen. “Onze oproep is: spreek af met andere scholen zodat je weer volle klassen hebt voor die technische opleidingen. Dat maakt het ook makkelijker voor bedrijven om infrastructuur ter beschikking te stellen.”
Ongekwalificeerd
Naast verkeerde richtingen, verlaten jongeren soms ook ongekwalificeerd de schoolbanken, stelt Dekocker. “Een oplossing daarvoor zit misschien in diploma’s van kleinere opleidingen. In de lasopleiding moet je bijvoorbeeld drie types van lassen kennen, maar wij weten uit ervaring dat in onze bedrijven niet al die types noodzakelijk zijn. Als je jongeren, werkzoekenden of inactieven kleinere onderdelen kan aanleren, gaan we een stap vooruit.”
Dat is volgens Dekocker ook voor bedrijven interessant. “Er zijn nu al voorlopers bij bedrijven die inzien dat als ze niet de persoon vinden om 100 % de job te doen, ze baat hebben bij het aanwerven van twee mensen die ieder 50 % van de job kunnen doen.”
Samenwerking met arbeidsmarkt
Ook in het buitenland ziet Dekocker mogelijke oplossingen. “De knelpunteconomie is geen Belgisch of Vlaams fenomeen. Maar in andere landen zien we dat er al vroeger in de schoolcarrière sterker wordt samengewerkt met de arbeidsmarkt. Bij ons heeft 1 op 3 uit een beroeps- of technische opleiding geen werkplekervaring als hij of zij op de arbeidsmarkt komt. In Nederland of Denemarken heeft 90 % dat wel.”
Daarnaast mag er iets aan de werkloosheidsuitkeringen gedaan worden, vindt Dekocker. “Vooral de onvoorwaardelijkheid van de werkloosheidsuitkering is een belangrijk punt. Waarom? Je hebt een heel groot aanbod aan vacatures die niet ingevuld geraken. De oplossing is voor ons dat je werkloosheidsuitkering naar beneden moet als je je niet aan het voorbereiden bent voor de arbeidsmarkt.”
