Een zwakke vraag en oplopende kosten zetten steeds meer bedrijven uit de maakindustrie onder druk. Tijdelijke werkloosheid en het oprekken van de vakantie behoren tot de oplossingen.
De druk op de industrie bleek al uit de bevraging van de Vlaamse werkgeversfederatie Voka bij 500 bedrijven. Bedrijven signaleerden een dalende export en een verschuiving van de investeringsplannen. Het orderboekje van een deel van de verwerkende nijverheid staat in die mate onder druk dat bedrijven tijdelijke werkloosheid invoeren en de zomervakantie oprekken.
De tijdelijke werkloosheid in de industrie in Vlaanderen steeg in april naar 6.666 personen, een toename met 50 procent tegenover maart (4.235 personen). In de bouw ging het van 2.960 personen naar 5.770. April noteerde het slechtste cijfer sinds het jaarbegin. Dat was ook zo voor de industrie. Daar ligt de tijdelijke werkloosheid zelfs dubbel zo hoog als voor corona in 2019.
‘Normaal zou je nu links en rechts beperkte herstructureringen zien, maar in deze krappe arbeidsmarkt kiest men voor alternatieve oplossingen om er zeker van te zijn dat men de medewerkers nog heeft als de markt aantrekt’, zegt Hans Maertens, algemeen directeur van Voka.
Bij productiebedrijven zoals ITC in Tielt is er de afgelopen periode al heel wat tijdelijke werkloosheid geweest, zegt Steven Mesure van ABVV Textiel, die ook Balta en Sioen noemt. Sioen is een van de bedrijven die in bepaalde afdelingen de zomervakantie oprekken door er tijdelijke werkloosheid aan te koppelen. Ze zijn niet de enige. Decospan, IVC, Nyobe, Novy, Victoria … De lijst van genoemde bedrijven is behoorlijk lang.
Drievoudige druk
Niet alle bedrijven spreken zich graag openlijk uit over hun eigen plan van aanpak. ‘We bekijken het stilleggen ad hoc, er is geen plan zoals tijdens de energiecrisis. We kunnen wel zeggen dat we de bezorgdheid over de tanende concurrentiepositie delen’, zegt Sander Laridon, woordvoerder van Unilin.
Pieterjan Desmet van sectorgenoot Decospan is explicieter. ‘Bedrijven ondervinden van drie kanten druk. ‘De kosten stijgen, de vraag valt terug en er is neerwaartse prijsdruk. Wie wel nog koopt, eist kortingen. Met die drievoudige uitdaging omgaan is niet simpel.’ Desmet hoopt vooral dat de Europese Centrale Bank de rente niet verder verhoogt. ‘Ik vrees dat de centrale bankiers niet zien dat de vraag en de prijzen al afnemen en dat ze te lang de rente zullen verhogen.’
Vlaamse productiebedrijven voelen de druk meer, omdat ze in tegenstelling tot concurrenten in het buitenland via de automatische loonindexering hun kosten sneller hebben zien stijgen. Bij hun eindklanten in het buitenland kwam de koopkracht veel meer onder druk, waardoor daar ook de vraag sterker terugvalt. Bovendien bleek de afgelopen kwartalen dat consumenten minder geld uitgeven aan duurzame consumptiegoederen, maar wel nog meer reisden en van de horeca genoten. Als de industrie onder druk komt, voelen ook de dienstverleners aan de industrie dat (zie inzet).
Sommige industriebedrijven spreken ook over een Europees probleem. ‘De energie-intensieve bedrijven in Europa hebben een structureel probleem. Energie in Europa is aanzienlijk duurder dan in de VS en Azië. Terzelfder tijd zien we dat in Europa de vraag ook nog eens zwak is’, zegt Yves Bonte, ceo van Domo Chemicals, een bedrijf met hoofdzetel in Zwijnaarde met 2 miljard euro omzet. De nieuwe investeringen van Domo Chemicals gaan naar India, China en mogelijk de VS. ‘We volgen onze klanten en investeren waar de groei zich voordoet’, zegt Bonte.
Huisinrichting
Bouwmaterialen, huisinrichting en delen van de chemie zijn de sectoren waar het meeste druk op zit. In de sector van huisinrichting stopte Beaulieu afgelopen maand met de productie van tapijt in België. Beaulieu is de voormalige Europese marktleider in die sector. Balta (Victoria) sloot de fabriek in Avelgem en stopt de productie van kamerbreed tapijt in Sint-Baafs-Vijve. Daarmee verdwijnen op export gerichte fabrieken. De Nederlandse concurrentie heeft de markt van de Vlamingen ingepikt.
‘De consumentenmarkt is ronduit slecht. We zitten daar op volumes van 70 tot 80 procent van vóór covid. Gelukkig doen sportgras en hospitality het zeer goed’, zegt Joe Lano (Lano Carpets, Belgotex). Lano signaleert ook een bizarre contradictie op de Belgische arbeidsmarkt. Terwijl Beaulieu en Balta in de tuftsector mensen ontslaan, heeft Lano er mensen tekort. ‘Anders zouden we meer kunnen produceren, want onze tuft werkt ook voor ons sportgras.’ Ook de bouw, waar de tijdelijke werkloosheid sterk is gestegen, signaleert duizenden vacatures. De daling van de vergunningen voor nieuwbouw en de sterke terugval inzake woonkredieten, suggereren dat er op korte termijn geen beterschap op komst is.
Ook dienstensector vertraagt
De sterkhouder in de economie was de voorbije kwartalen de diensteneconomie. Na de lastige coronaperiode gingen we weer volop reizen, uit eten of deden we uitstapjes. De nieuwe badkamer mocht wachten, we wilden met onze centen opnieuw buiten komen, leek de redenering. Dat effect lijkt stilaan uitgewerkt. Indicatoren die het vertrouwen in de dienstensector meten, wijzen in Europa op een stevige vertraging. In Frankrijk, het toerismeland bij uitstek, zakte de vertrouwensindex PMI tot 48. Een cijfer onder de 50 wijst op een krimpende economie. Ook in Duitsland was er een stevige terugval. In België wordt het vertrouwen in de diensteneconomie niet systematisch gemeten. In de laatste conjunctuurenquête van de Nationale Bank was wel sprake van een stevige terugval bij diensten die aan bedrijven geleverd worden. (sdc)
