Om de inflatie in de eurozone te temmen, trekt de Europese Centrale Bank de rentes nog verder op. Woonleningen zullen daardoor opnieuw duurder worden. ‘Bedrijven profiteerden van de gestegen energiekosten om hun winsten op te krikken. Dat dreef de inflatie op’, zegt econoom Paul De Grauwe (London School of Economics).
Sinds de zomer van vorig jaar is het al de zesde keer dat de Europese Centrale Bank de rente omhoog duwt. Daarmee hoopt de instelling uit Frankfurt de inflatie in de eurozone te drukken. In tegenstelling tot de vorige keren gaat het om een beperkt rentesprongetje van een kwart procent, ‘25 basispunten’ in economenjargon. Maar het resultaat blijft hetzelfde: geld lenen wordt opnieuw een beetje duurder.
Paul De Grauwe: “Ja, de staat zal een hogere rente moeten betalen op obligaties. Maar de banken gaan hier natuurlijk veel geld bij winnen. Die hebben de voorbije jaren 4.000 miljard aan bankreserves bij de ECB geparkeerd. De bankiers kregen tot nu toe 3 procent rente op al dat geld, en dat wordt nu dus verhoogd naar 3,25 procent. Dat zijn massale hoeveelheden geld, he – winsten van de Centrale Bank die naar de banken worden getransfereerd.”
De banken krijgen dus budget om de rente op de spaarboekjes op te trekken?
“Tja, dat zouden ze moeten doen. De ECB geeft hen enorm veel geld, maar toch doen de banken nauwelijks iets om de opbrengst van ons spaargeld te verhogen. De banken krijgen 3,25 procent, maar hun klanten geven ze nauwelijks meer dan 0 procent. Ze talmen om de wijzigingen door te voeren, en maken het buitengewoon moeilijk voor klanten om een hogere rente te krijgen. Dat is in feite een grote schande. Iedereen gaat er slechter aan toe zijn, maar de banken krijgen extra subsidies.”
Hoe zit het met de woonleningen?
“Dáár zijn de bankiers dan natuurlijk wel heel snel om de aanpassingen door te voeren. Het zal dus duurder worden om een hypotheeklening te krijgen. De stijging zal weliswaar beperkter zijn dan bij de vorige rentestijgingen van de ECB, die veel grotere sprongen namen. De inflatie is al sterk gedaald tegenover het hoogtepunt waarop we een inflatie van meer dan 10 procent hadden, daarom is er gekozen om de rente maar beperkt te verhogen.”
Als de inflatie al daalt, waarom moest er dan toch nog ingegrepen worden?
“Binnen de Centrale Bank is er grote onenigheid tussen de hawks en de doves, de haviken en de duiven. Die laatste groep pleit ervoor om die rentestijgingen te stoppen, maar de haviken vinden dat de inflatie nog te hoog is. Door de rente op te trekken, hopen ze de inflatie verder omlaag te drukken.
“De rentestijging van vandaag is volgens mij een soort compromis tussen die twee groepen. De doves wilden niks doen, de hawks wilden een half procent – het is dus een kwart procent geworden.”
Lange tijd vreesde de Centrale Bank dat de stijgende lonen een loonprijsspiraal zouden creëren, waarbij zowel de lonen als de prijzen steeds verder zouden klimmen. Dat blijkt niet het geval. De zogenaamde graaiflatie is onderschat.
“Precies. De ECB heeft daar zelf een studie over uitgevoerd, en het resultaat was toch een verrassing. In 2022 kwam twee derde van de inflatie-opstoot niet door de loonprijsspiraal maar door een winstprijsspiraal. Bedrijven profiteerden van de gestegen energiekosten om hun winsten op te krikken.”
De prijzen van alle producten gingen omhoog, waardoor bedrijven ongemerkt de winsten konden opdrijven?
“Inderdaad. Bedrijven proberen natuurlijk altijd om zo veel mogelijk winst te maken, daar is niks mis mee. De prijsstijging van hun producten was groter dan hun kostenstijgingen, en dat heeft de inflatie kracht bijgezet. Dat blijkt dus onder meer uit die studie van de ECB – en dat zijn nu toch niet bepaald communisten.
“Blijkbaar was de gouverneur van de Nationale Bank van België, Pierre Wunsch, daar niet van op de hoogte toen hij onlangs geïnterviewd werd in de Financial Times. Hij zei daar: laten we wachten om de rente te laten dalen tot we zien dat de lonen niet meer stijgen. Geen woord over de winsten van de bedrijven. Dat vond ik toch onwaarschijnlijk.”
Intussen is de inflatie in ons land zowat de laagste van de hele eurozone. Hoe komt dat?
“Omdat de zogenaamde consumptieprijsindex een vertekend beeld geeft. De reden is te zoeken bij de energieprijzen. In de berekening van de index worden enkel de nieuwe contracten meegeteld, en die zijn heel sterk in prijs gedaald. Maar veel Belgen profiteren nog niet van die prijsdaling, omdat ze nog met oudere en dus duurdere contracten zitten.
“Dat betekent dat de feitelijke inflatie in België vandaag dus hoger ligt dan de cijfers aangeven. Omgekeerd werd de inflatie in het begin van de energiecrisis waarschijnlijk overschat, waardoor de loonstijgingen toen te snel gebeurden. Maar op de lange termijn vlakken die twee elkaar wellicht uit.”
