Het Europees Parlement plakt een prijs op de CO2-uitstoot van de industrie, de gezinnen, de luchtvaart en de scheepvaart . De koolstofmarkt voor de uitstoot van gebouwen en transport ligt politiek gevoelig omdat ze gezinnen treft.
Een ruime meerderheid van het Europees Parlement heeft dinsdag in Straatsburg een groot pakket klimaatwetten goed-gekeurd. De Europese koolstofuitstoot moet tegen 2030 met minstens 55 pro%ent verminderen. Het parlement bekrachtigde finaal een akkoord dat vertegenwoordigers van de lidstaten en het parlement eerder beklonken.
Het klimaatpakket krijgt de steun van de centrumrechtse EVP, de sociaaldemocratische S&D, de liberale Renew en de groenen. ‘Dit is een historische dag voor een sociaal, ambitieus en haalbaar klimaatbeleid in Europa’, zei parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit). De N-VA is ‘kritisch en bezorgd over het resultaat’. De Vlaams-nationalisten stemden tegen, net als de extreemrechtse en uiterst linkse partijen, of onthielden zich.
Uitstootrechten
Europa zette voor de zware industrie en de elektriciteitsproductie in 2005 een handel in vervuilingsrechten op. Dat Emission Trading System (ETS) dwingt energie-intensieve bedrijven te innoveren. Ze krijgen die uitstootrechten grotendeels gratis, maar krijgen er elk jaar wat minder, zodat ze verplicht zijn energiezuiniger te worden of uitstootrechten aan te kopen. De koolstofprijs is het voorbije jaar fel gestegen naar meer dan 90 euro per ton CO 2 en piekte in februari boven 100 euro.
De zware industrie en de elektriciteitssector in Europa verminderden hun CO 2 – uitstoot tussen 2005 en 2021 met 35 %. De Europese Commissie bouwt voort op dat idee van een koolstofmarkt voor de zware industrie. Ze breidt die geleidelijk uit tot de luchtvaart en de scheepvaart. Het Europees Parlement besliste dinsdag dat alle sectoren die onder ETS vallen tegen 2030 hun uitstoot met 62 % moeten verminderen.
De gratis uitstootrechten voor de zware industrie verdwijnen geleidelijk tussen 2026 en 2034. Parallel wordt een koolstofgrensheffing, het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), uitgerold. Buitenlandse bedrijven die staal, cement, aluminium, meststoffen, elektriciteit en waterstof naar Europa uitvoeren, moeten uitstootrechten kopen als hun producten op een meer vervuilde manier, bijvoorbeeld met steenkool, zijn geproduceerd. Mogelijk worden later organische chemie en polymeren toegevoegd aan de lijst van grote vervuilers. Vanaf 2028 worden verbrandingsinstallaties toegevoegd aan de ETS-sectoren.
De verkoop van uitstootrechten levert de Europese lidstaten een stevige inkomstenbron op. In 2021 ontvingen ze samen 25 miljard euro, waarvan België 530 miljoen euro kreeg. De lidstaten besteedden minstens de helft van die inkomsten aan klimaatacties. Volgens de nieuwe klimaatwetgeving moeten de lidstaten de inkomsten uit de verkoop van uitstootrechten volledig in klimaatmaatregelen investeren.
Naast de handel in vervuilingsrechten voor de industrie komt er ook een koolstofmarkt voor de uitstoot van gebouwen en transport. Die tweede markt (ETS2) ligt politiek gevoelig, omdat ze gezinnen treft. De brandstofleveranciers zullen de extra kostprijs van huisbrandolie, aardgas of benzine en diesel aan de pomp aan de consument doorrekenen, is de verwachting.
Om te voorkomen dat de koolstofheffing een sociaal bloedbad wordt, worden remmen ingebouwd. ETS2 zal pas in 2027 in werking treden. Bij hoge energieprijzen kan de startdatum een jaar uitgesteld worden. Tot 2030 zal een prijsplafond van45 euro per ton CO 2 gelden. Bij een hogere prijs treden corrigerende maatregelen in werking.
Voor de kwetsbaarste gezinnen en verbruikers komt er een sociaal klimaatfonds van 86,7 miljard euro. Dat fonds wordt in 2026 opgezet. De lidstaten moeten in een kwart van het bedrag voorzien. De rest wordt gefinancierd via de veiling van uitstootrechten binnen ETS2.
België zal zowat 1,6 miljard euro krijgen uit het sociaal klimaatfonds. Het groene parlementslid Sara Matthieu onderhandelde mee over het fonds. Ze onthield zich bij de stemming, omdat het resultaat ‘niet volstaat om kwetsbare gezinnen te beschermen tegen hogere prijzen aan de pomp of op hun energiefactuur’. Ook parlementslid Johan Van Overtvelt (N-VA) vreest dat de sociale kosten van ETS2 ‘hoog zullen zijn’.
‘Ik had graag de stem van België gehad toen we over dat sociaal fonds onderhandelden’, zegt Matthieu. ‘Vlaams minister van Klimaat Zuhal Demir (N- VA) weigerde mee aan tafel te zitten.’ De gerichte besteding van die Europese fondsen wordt dé uitdaging voor de lidstaten. Ze geven volgende week groen licht voor het klimaatpakket. Vlaanderen zal, zoals bij eerdere Europese klimaatwetten, een Belgisch standpunt blokkeren, zodat ons land zich moet onthouden bij die stemming.
