De federale regering is vrijdag begonnen aan de bijsturing van de begroting voor 2023. Hoe makkelijk die oefening zich aandient, hoe lastig wordt wat daarna moet volgen, was de boodschap tijdens die start- vergadering.De essentie
- De regering is vrijdagbegonnen met de controle van de begroting voor 2023. De gesprekken gaan dit weekend voort.
- De teruglopende inflatie doet de uitgaven dalen, waardoor een meevaller van 6 miljard euro ontstaat.
- Toch werd de regering er vooral op gewezen dat de situatie van de begroting op langere termijn bijzonder ernstig is en het saneringstempo omhoog moet.
Bijsturen begroting
De federale regering is vrijdagochtend officieel begonnen met het bijsturen van de begroting voor 2023. Het kernkabinet, de vergadering van topministers, had daarvoor ook de gouverneur van de Nationale Bank, de commissaris van het federaal Planbureau, de directeur van het Agentschap van de Schuld en de voorzitter van het Monitoringcomité uitgenodigd.
Die laatste kwam met goed nieuws. Door de dalende inflatie moeten de ambtenarenlonen en uitkeringen trager worden geïndexeerd. Door de dalende energieprijzen daalt het budget dat nodig is voor het sociaal tarief. Op die manier stevenen alle overheden van het land dit jaar af op een tekort dat 6 miljard euro lager zou liggen dan in oktober gedacht.
Die rugwind op de korte termijn neemt echter niet weg dat op langere termijn nog een immense klim op het begrotingsparcours ligt. Het risico is dat de regering zich in slaap laat wiegen door de meevaller. Zowel de Nationale Bank, het Planbureau als het Agentschap voor de Schuld wezen daarop.
Dat komt omdat, zelfs na de meevaller, alle overheden in België nog altijd 4,80 % van het bruto binnenlands product (bbp) meer spenderen dan ze inkomsten hebben. In de vergadering werd er nog eens op gewezen dat tijdens de coronacrisis de Europese afspraken om het tekort onder 3 % te houden opgeschort zijn, maar dat dat de komende jaren niet zo zal blijven.
Stijgende rente
Tegelijk is de rente aan het stijgen, wat betekent dat de staatsschuld duurder wordt. In de vooruitzichten van het Monitoringcomité staat dat de rentelasten stijgen van een kleine 10 miljard euro dit jaar naar 16 miljard euro in 2028.
Zodra de Europese Maastricht-regels weer van toepassing worden, zal België gevraagd worden jaarlijks een inspanning te leveren die het begrotingstekort met 0,60 tot 0,70 % verkleint. Dat is de inspanning die de federale regering op dit moment in twee jaar tijd heeft gedaan. Dat betekent dat het saneringstempo op termijn moet verdubbelen, wat niet iedere partij in de regering even hard ziet zitten.
Hervormingen nodig
Het betekent ook dat hervormingen nodig zijn die jaar na jaar de uitgaven afremmen, wat bijvoorbeeld kan via een pensioenhervorming. Ook een groep economen en beleidsexperts, onder wie de voorzitter van de Vergrijzingscommissie, gaven die boodschap deze week.
Voor aan die moeilijke oefening op de lange termijn wordt begonnen, is er eerst het makkelijker werk: de begrotingscontrole om het budget voor 2023 op koers te houden. Zaterdag staan begrotingsgesprekken met iedere vakminister apart op de agenda. Zondag komt de regering dan opnieuw samen over het budget.
Het is de bedoeling dan het overzicht te maken of in alle departementen de afgesproken besparingen zijn uitgevoerd. Deel twee van de oefening is het oplijsten van de domeinen waar extra geld nodig is. Onvermijdelijke extra uitgavenposten zijn wellicht asiel en migratie, de strijd tegen de drugsmaffia en de opvang van de Oekraïners.
Voor de rest worden nog geen grote claims op de begrotingsmeevaller gelegd. Staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand (Open VLD) doet haar best om die extra uitgaven tot een minimum te beperken. Ze reageerde deze week meteen op het rapport van het Monitoringcomité dat de 6 miljard lagere uitgaven ‘goed nieuws zijn, maar niet betekenen dat ruimte ontstaat voor nieuw beleid’.
Het is nog niet duidelijk of de regering dit weekend alleen bekijkt of de uitgaven en inkomsten voor 2023 op koers zitten of meteen ook de discussie opent of het budget voor 2024 moet worden bijgestuurd.
