Door hogere accijnzen wordt de energiefactuur lichtjes duurder, maar blijft de btw permanent op 6 %. Het uitgebreide sociaal tarief wordt geleidelijk afgebouwd.
‘Als de crisis mindert, is het ook logisch dat je als overheid de steunmaatregelen afbouwt’, zei premier Alexander De Croo (Open VLD) afgelopen weekend nog op VTM nieuws. De regering-De Croo bereikte maandag een akkoord om die woorden in de praktijk te brengen.
1 Wat verandert precies aan uw energiefactuur?
De regering had in oktober al afgesproken dat de btw-verlaging naar 6 % alleen permanent kon worden op voorwaarde dat de verlaging deels gecompenseerd zou worden met lagere accijnzen. Die btw was een tijdelijke crisismaatregel die eind maart zou stoppen. Met accijnzen kan sneller en gerichter ingegrepen worden als de energieprijzen pieken. De regering volgt nu het voorstel dat minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) twee weken geleden indiende. De energiefactuur wordt vanaf april gesplitst in een stuk basisverbruik en een stuk meerverbruik. Voor elektriciteit wordt alles boven de 3.000 kilowattuur per jaar beschouwd als meerverbruik. Voor gas ligt de grens op 12.000 kilowattuur per jaar.
Als de energieprijzen een bepaald plafond overschrijden, zal de accijns op het basisverbruik verlaagd worden. Dat mechanisme treedt automatisch in werking boven een plafond van 100 euro per megawattuur voor gas en 250 euro per megawattuur voor elektriciteit. Voor gas wordt ook een ondergrens vastgelegd. Als daar de prijs onder de 45 euro per megawattuur daalt, wordt het stukje accijns op het meerverbruik verhoogd. Door die correctiemechanismen maakt de energiefactuur bij de eindconsument minder bokkensprongen.
2 Wordt de energiefactuur daardoor duurder?
Dat hangt ervan af. Tegenover de situatie dat men 6 % zou blijven betalen, zonder accijnsverhoging, verliest de consument. Het kabinet-Van Peteghem becijferde dat daardoor voor een gezin met een gemiddeld verbruik de factuur voor gas en elektriciteit samen per maand 19,64 euro zou toenemen.
Maar het systeem is een pak voordeliger dan wanneer de btw vanaf april weer naar 21 % zou zijn gegaan. In dat geval zou de factuur voor datzelfde gemiddelde gezin met 56,95 euro gestegen zijn. Het huidige belastingsysteem is 37,31 euro per maand voordeliger dan het systeem dat gold voor de energiecrisis.
3 Ga ik die accijnsverhoging meteen in mijn voorschotfactuur voelen?
Dat hangt van de situatie af. Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) en staatssecretaris voor Consumentenzaken Alexia Bertrand (Open VLD) sloten vorige week nog een protocol met de sector. Daarin beloven de energieleveranciers om zelf voor te stellen om de voorschotfacturen te verlagen. Ze doen dat voorstel aan mensen die een variabel energiecontract hebben afgesloten toen de prijzen zeer hoog waren, tussen augustus en november 2022. Ze gaan ook minstens driemaal per jaar berekenen of het gevraagde voorschot voor een variabel contract nog verantwoord is. Dat vrijblijvende protocol wordt op aandringen van Vooruit wettelijk verankerd. Daardoor zal de kleine accijnsverhoging mogelijk niet direct zichtbaar zijn op de factuur.
4 Verandert er ook iets voor wie het sociaal energietarief geniet?
Die accijnsverhoging zal vanaf juli een kleine impact hebben op iedereen die het sociaal tarief geniet. De regering-De Croo heeft ook beslist om de groep die van dat tarief geniet, geleidelijk af te bouwen. Als crisismaatregel had Vivaldi in 2021 de groep uitgebreid van een tot bijna twee miljoen rechthebbenden. Die uitbreiding van de groep kost pakken geld en zou eindigen op 31 maart. De groep die erbij is gekomen – onder meer mensen met een laag inkomen – genieten nu geleidelijk een kleiner voordeel. In het tweede kwartaal zullen ze nog driekwart van het voordeel krijgen, in het derde kwartaal nog een kwart en het verdwijnt helemaal voor die extra groep vanaf het vierde kwartaal.
5 Wat betekenen al deze maatregelen voor de begroting?
De hogere accijnzen leveren de schatkist 543,9 miljoen euro op. Daartegenover staat dat de permanente verlaging van de btw dit jaar volgens het kabinet van staatssecretaris voor Begroting Bertrand nog 893 miljoen euro kost. Van Peteghem ging een paar weken geleden nog uit van een hoger bedrag. Omdat met deze hele oefening nog geen rekening werd gehouden bij de opmaak van de begroting, slaat de hervorming een extra gat van 349 miljoen euro in een begroting die al voor meer dan 33 miljard euro in het rood gaat.
