De energiecrisis doet een pak werknemers in tijdelijke werkloosheid belanden. Met een regeling die vergelijkbaar is met de tijdelijke corona- werkloosheid wil de regering het leed verzachten.
Heel wat energie-intensieve ondernemingen, zoals de inoxproducent Aperam en Aluminium Duffel, zien geen andere oplossing dan hun activiteiten op een laag pitje te zetten. De hoge energieprijzen maken het hen zo goed als onmogelijk nog rendabel te produceren. Op 7 november hadden al 952 bedrijven een aangifte van tijdelijke werkloosheid gedaan voor 46.731 werknemers.
De bedrijven maken gebruik van de nieuwe vorm van tijdelijke werkloosheid die de regering half september aankondigde voor ondernemingen die kreunen onder de hoge energieprijzen. Het gaat om tijdelijke werkloosheid als gevolg van de energiecrisis.
De wet over dat systeem van tijdelijke werkloosheid dateert van 30 oktober en verscheen op 3 november in het Belgisch Staatsblad. De tijdelijke werkloosheid wordt met terugwerkende kracht ingevoerd vanaf 1 oktober en loopt tot 31 maart 2023. Die periode kan bij koninklijk besluit verlengd worden.
Kunnen alle bedrijven een beroep doen op tijdelijke werkloosheid als gevolg van de energiecrisis?
Om gebruik te kunnen maken van het bijzonder stelsel tijdelijke werkloosheid energie moet een onderneming voldoen aan de definitie van een energie-intensief bedrijf.
Een onderneming wordt beschouwd als energie-intensief als ze aan een van deze twee voorwaarden voldoet. Of het bedrijf heeft in 2021 voor minstens 3 % van zijn toegevoegde waarde energieproducten gekocht. Ook andere energieproducten dan aardgas en elektriciteit komen in aanmerking.
Of de energiefactuur van de onderneming is in een jaar verdubbeld. Concreet: als een onderneming in het vierde kwartaal van 2022 gebruik wil maken van de tijdelijke werkloosheid energie, dan moet de energierekening voor het derde kwartaal in 2022 minstens dubbel zo hoog zijn als in het hetzelfde kwartaal van 2021.
De Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) stipt aan dat er geen eenduidige definitie van toegevoegde waarde bestaat. In dit geval wordt het principe gehanteerd dat toegevoegde waarde het verschil is tussen enerzijds het totaalbedrag van de omzet, vermeerderd met de andere bedrijfsopbrengsten, de productie in voorraad en de geproduceerde vaste activa en anderzijds het totaalbedrag van de aankoop van handelsgoederen, grondstoffen en hulpstoffen, vermeerderd met de aankoop van diensten en diverse goederen.
Als uw bedrijf nog niet was opgericht in hetzelfde kwartaal van het voorafgaande jaar, dan kunt u de verdubbeling van de definitieve energierekening aantonen aan de hand van de energierekening die uw bedrijf zou hebben betaald in die periode op basis van de toenmalige geldende energieprijzen.
Kan mijn werkgever mij van de ene op de andere dag op tijdelijke werkloosheid zetten?
Zowel de RVA als de betrokken werknemers en de eventuele overlegorganen (ondernemingsraad of bij gebrek daaraan de vakbondsafvaardiging) moeten drie kalenderdagen voor de eerste werkloosheidsdag ingelicht worden over de schorsing van de arbeidsovereenkomst en de economische redenen daarvan.
De werkgever moet een formulier C106A-Energie indienen bij het werkloosheidsbureau van de RVA. Daarin verklaart hij op eer te voldoen aan minstens een van de voorwaarden om als energie-intensief bedrijf te worden beschouwd. ‘Er hoeven geen bewijsstukken te worden toegevoegd aan het formulier C106A-Energie’, zegt Chris Engels, partner van het advocatenkantoor Claeys & Engels. ‘Het bedrijf moet evenwel de stukken ter beschikking houden van de RVA, die ze kan opvragen en controleren.’
De RVA kan van werkgevers die het stelsel ten onrechte gebruiken de betaalde brutowerkloosheidsuitkeringen terugvorderen. Bovendien zullen die werkgevers het normale loon voor die dagen moeten uitbetalen aan hun werknemers.
Hoeveel dagen kan mijn werkgever mij op tijdelijke werkloosheid zetten?
De uitvoering van de arbeidsovereenkomst kan volledig of gedeeltelijk geschorst worden. Een volledige schorsing kan voor maximaal vier weken. De arbeidsovereenkomst kan ook gedurende een maximale periode van drie maanden gedeeltelijk worden geschorst, maar dan dienen de werknemers minder dan drie dagen per week of minder dan één week per twee weken te werken.
Na het verstrijken van de termijn van vier weken volledige schorsing of drie maanden gedeeltelijke schorsing kan onmiddellijk een nieuwe aanvraag ingediend worden. De betrokken werknemer moet dus geen verplichte werkweek presteren.
Hoeveel bedraagt de uitkering die ik tijdens de tijdelijke werkloosheid krijg?
Bij gewone tijdelijke werkloosheid bedraagt de RVA-uitkering 65 % van het geplafonneerde loon. In het geval van tijdelijke werkloosheid als gevolg van de energiecrisis ontvangt de werknemer 70 pro cent van zijn loon, weliswaar geplafonneerd op 3.075,04 euro bruto. Daarnaast is er een supplement ten laste van de werkgever of het Fonds voor Bestaanszekerheid van 6,22 euro per dag waarop de werknemer niet gewerkt heeft.
Bij de uitbetaling van de werkloosheidsuitkering en eventueel aanvullende vergoedingen wordt bedrijfsvoorheffing ingehouden. Socialezekerheidsbijdragen moeten niet worden betaald.
Voor deze vorm van werkloosheidsuitkering en het eventuele supplement is er een bedrijfsvoorheffing van 26,75 %. Voor de gelijkaardige uitkering voor tijde lijke werkloosheid als gevolg van de corona crisis was er slechts een bedrijfsvoorheffing van 15 %. Voor het supplement gold deze tijdelijke verlaging niet.
Het idee was dat dat de begunstigden tijdens de crisis meer financiële armslag gaf. ‘De eindbelasting op het niveau van de belastingaangifte bleef evenwel onveranderd’, zegt Engels. ‘Daardoor moesten sommigen aanvullende belastingen betalen bij hun belastingaanslag.’
Net zoals uw loon worden werkloosheidsuitkeringen gezamenlijk belast tegen de gebruikelijke, progressieve belastingtarieven (van 25 tot 50 %, exclusief gemeentebelastingen). Voor vervangingsinkomsten is er wel een specifieke belastingvermindering. ‘Mits aan de voorwaarden voldaan is, geldt die vermindering ook voor de tijdelijke werkloosheid als gevolg van de energiecrisis’, zegt Engels. ‘Het bedrag voor inkomstenjaar 2022 bedraagt 1.886,89 euro.’
Welke impact heeft de tijdelijke werkloosheid op mijn pensioen?
Net zoals bij de tijdelijke coronawerkloosheid blijft u ook nu aanvullend pensioen opbouwen en behoudt u de beroepsgebonden risicodekkingen tijdens de periode van tijdelijke werkloosheid.
Maar net als tijdens de coronacrisis kan de werkgever of de sector waarvan u deel uitmaakt de aanvullende pensioenopbouw en de risicodekkingen toch opschorten via een uitstap uit het wettelijk regime. Die uitstap of ‘opt-out’ is niet mogelijk voor de overlijdensdekking. De werkgever of sector moet de verzekeraar of het pensioenfonds tijdig informeren over een eventuele opt-out.
Het is wettelijk mogelijk op eenvoudig verzoek van de werkgever of de sector de betaling van zowel de werkgeversbijdragen als de persoonlijke bijdragen uit te stellen tot 31 maart 2023. Dat houdt in dat de persoonlijke bijdragen niet worden afgetrokken van uw werkloosheidsuitkering, maar dat de achterstallige bijdragen na de periode van tijdelijke werkloosheid in één keer moeten worden betaald en dus worden afgehouden van uw nettoloon.
Kan mijn werkgever mij verplichten vakantie te nemen als alternatief voor tijdelijke werkloosheid?
‘De opname van wettelijke vakantiedagen kan nooit verplicht worden’, zegt Geert Vermeir, juridisch adviseur van de hr-dienstengroep SDWorx. ‘Dat gebeurt altijd in onderling overleg.’
Wettelijke vakantiedagen moeten strikt juridisch wel opgenomen worden uiterlijk op 31 december van het vakantiejaar. ‘Een werkgever kan werknemers er wel op wijzen dat ze nog vakantiedagen hebben en suggereren die eerst op te nemen in plaats van over te schakelen op tijdelijke werkloosheid’, zegt Vermeir. ‘Maar dan moet hij daarover met alle werknemers individuele afspraken maken, wat niet voor de hand ligt. Bovendien zullen er werknemers zijn die geen vakantie meer hebben en zullen anderen hun saldo willen bijhouden om – als het bedrijf binne nkort weer opstart – toch nog tegen het jaareinde vakantie te kunnen nemen.’
Als een werknemer tegen 31 december niet al zijn vakantiedagen heeft kunnen opnemen omdat het bedrijf nog in het systeem van tijdelijke werkloosheid zit, dan verliest hij in december wel het recht op werkloosheidsuitkering voor dat saldo aan wettelijke vakantiedagen. In de plaats daarvan ontvangt de werknemer dan vakantiegeld. Een bediende krijgt dat van de werkgever, een arbeider ontving het al van de vakantiekas. ‘Dat is volgens het principe dat er alleen een uitkering wordt betaald voor de dagen waarop de werknemer geen recht heeft op een inkomen’, zegt Vermeir.
In tegenstelling tot vakantiedagen moet recuperatie voor overuren wel eerst worden opgenomen vooraleer een werknemer kan overstappen op tijdelijke werkloosheid.
