In België steeg de uitvoer met 49 % tegenover de periode voor de coronacrisis. Dat komt vooral dankzij de doorvoer van duurder gas en de hogere olieprijzen in de chemie. ‘Maar de concurrentiepositie is aan het verslechteren.’
1 De export vanuit België steeg de voorbije jaren veel sterker dan in andere landen. Hoe komt dat?
De Verenigde Naties gaven België een zilveren medaille voor het herstel van de exportgroei na corona. In het eerste kwartaal van dit jaar voerde België volgens de organisatie 49 % meer uit dan het eerste kwartaal van 2019, alleen China deed nog beter. Hiermee kloppen we buurlanden zoals Duitsland of Nederland. Cijfers van de Nationale Bank bevestigen wat de VN beweert: de Belgische uitvoer steeg in die drie jaar inderdaad met afgerond 49 % tot 104 miljard euro. De invoer steeg in dezelfde periode ook stevig, met 46 %.
De Nationale Bank geeft ook cijfers per sector. Daaruit blijkt dat de toename zich vooral in twee sectoren voordoet: minerale producten en de chemie. De uitvoer van minerale producten nam in die drie jaar toe van 5,4 miljard tot 17,8 miljard euro per kwartaal. In de chemie steeg die van 18,9 miljard tot 29,8 miljard euro. Twee sectoren kunnen dus twee derde van de groei van de uitvoer op hun conto schrijven. Opvallend is dat de stijging in de uitvoer van ‘minerale producent’ vooral plaatsvond in de laatste twee kwartalen, en dat de invoer daar nog sterker toenam.
Aardgas is een mineraal product dat de afgelopen kwartalen heel fors in prijs gestegen is. België, en in het bijzonder Zeebrugge, is in Europa een draaischijf voor aardgas met grote lng-terminals en pijpleidingen die daar toekomen en vertrekken. De forse stijging van de uitvoer heeft dus vooral te maken met hogere prijzen voor aardgas dat in België doorgevoerd wordt. Het gaat gepaard met een even grote stijging van de invoer.
Ook in de grote chemiesector in België spelen dergelijke prijseffecten. Als de prijs voor ruwe olie stijgt, dan moet de Belgische chemie duurdere olie aankopen, maar kan ze de chemieproducten in het buitenland ook duurder verkopen, waardoor de uitvoer in euro’s toeneemt.
De Belgische export profiteert ook van de vaccins die Pfizer in Puurs maakt en de uitvoer van elektriciteit naar Frankrijk, aangezien heel wat kerncentrales in Frankrijk stilliggen. In andere sectoren is de stijging veel minder uitgesproken, zeker die waar veel arbeiders tewerkgesteld zijn. We voerden meer voertuigen, textiel en voedingsproducten uit tegenover drie jaar geleden, maar die stijging is vrij beperkt.
2 Zijn de exportcijfers een goede graadmeter voor de concurrentiepositie van België?
De economen Geert Langenus van de Nationale Bank van België en Johan Van Gompel van KBC oordelen van niet. ‘In België is er door de havens en pijpleidingen veel doorvoer van goederen. Dat vertekent de cijfers. Daarnaast is er ook een verschil tussen de nominale en de reële uitvoer. De uitvoer kan door hogere prijzen gestegen zijn, terwijl het uitvoervolume niet toegenomen is.’
Volgens Langenus zijn cijfers over de uitvoer van toegevoegde waarde veel relevanter om de concurrentiepositie te meten, omdat de doorvoerhandel daar niet in zit. Die cijfers zeggen daarom meer of producten die in België gemaakt worden nu meer of minder gegeerd zijn in het buitenland. Alleen worden die cijfers met veel vertraging gepubliceerd.
Voor Van Gompel is de handelsbalans ook een betere graadmeter, omdat die het verschil tussen invoer en uitvoer meet. Doorvoer van duurder aardgas wordt daardoor uitgevlakt. ‘De handelsbalans is de laatste kwartalen opnieuw aan het verslechteren en negatief. We voeren meer in dan we uitvoeren.’
3 Hoe evolueert de concurrentiepositie van België?
Van Gompel is resoluut: ‘De concurrentiepositie is de laatste kwartalen in België aan het verslechteren.’ De graadmeter waarmee de econoom zijn stelling staaft, naast de verslechtering van de handelsbalans, is de kwartaalenquête die de EU bij de bedrijven afneemt. Die peilt of bedrijven een verbetering of verslechtering zien van hun concurrentiepositie. Als meer bedrijven positief zijn, stijgt de barometer, bij meer negatieve antwoorden zakt die. ‘De barometer was in 2020 en begin 2021 sterk gestegen maar is nu fors aan het zakken.’
Van Gompel verwijst vooral naar de verslechtering van wat economen de ‘ruilvoet’ noemen. Die zakt omdat de prijzen voor de grondstoffen en energie die we invoeren fors gestegen zijn, terwijl de prijzen van de producten die België maakt en uitvoert, veel minder aan het stijgen zijn.
