België schaft het systeem van de maximumprijzen voor motorbrandstoffen best zo snel mogelijk af. Dat adviseert het Internationaal Energieagentschap. Minister Van der Straeten vindt het geen prioriteit.Het huidige systeem, waarbij de overheid de maximumprijzen voor onder meer benzine en diesel bepaalt, hindert de concurrentie en de introductie van hernieuwbare brandstoffen, schrijft het IEA in zijn uitgebreide en kritische doorlichting. Daarom wordt er best zo snel mogelijk een streep door gehaald.
De maximumprijzen worden bepaald voor motorbrandstoffen, maar ook voor stookolie, kerosine, propaan en lpg (behalve als die verkocht wordt in flessen). In de meeste lidstaten van de IEA heeft de overheid al lang geleden haar handen afgetrokken van de prijsvorming op de brandstofmarkt. ‘Dat resulteerde in een dynamische markt voor motorbrandstoffen, zonder negatieve impact voor consumenten’, aldus het IEA.
Het systeem van maximumprijzen creëert administratieve kosten voor zowel de overheid als de oliebedrijven, terwijl er geen duidelijke voordelen zijn. Het IEA stelt vast dat de dieselprijs in België een de hoogste van de IEA-lidstaten is.
De Belgische minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) wil officieel niets kwijt over de aanbeveling. Maar het lijkt erop dat ze ervan uitgaat dat we geen tijd en energie moeten steken in een afschaffing, maar moeten gaan voor een versnelling van de elektrificatie van het wagenpark en warmtepompen. Dan moeten steeds minder Belgen wakker liggen van de prijsevolutie van olieproducten.
Te afhankelijk van fossiele brandstoffen
Een nadeel is verder dat het systeem een ‘potentiële barrière opwerpt’ voor de doorbraak van duurzame biobrandstoffen, omdat daarvoor een referentieprijs ontbreekt. Het is niet de eerste keer dat het IEA de afschaffing van de maximumprijzen bepleit. Dat gebeurde ook al in zijn doorlichtingen van 2016 en 2013. Ook de sector zelf is voor een vrije prijsvorming. Onlangs nog bleek dat het systeem van maximumprijzen de tankstations dwong om brandstoffen met verlies te verkopen, hoewel de wet dat verbiedt.
Het IEA is in zijn uitgebreide rapport tamelijk kritisch over het Belgische energiebeleid. ‘Hoewel het successen boekte in de energietransitie, blijft België zeer afhankelijk van fossiele brandstoffen. De vraag ernaar zal volgens de overheid blijven stijgen tot minstens 2030. Alle sectoren hebben nog veel werk voor de boeg om de doelstellingen voor hernieuwbare energieconsumptie en emissiereductie te halen’, schrijft IEA-topman Fatih Birol in zijn voorwoord.
Nationale doelstellingen
Het rapport bevat tientallen aanbevelingen, waarvan de afschaffing van de maximumprijzen voor fossiele brandstoffen er maar een is. België moet vooral dringend werk maken van een aanpassing van de nationale doelstellingen, omdat de Europese Unie de klimaatambitie heeft verscherpt naar een uitstootreductie van 55 procent in 2030.
Het IEA raadt een hervorming aan van de energiesteun aan kwetsbare gezinnen, in de richting van een meer hernieuwbare energieconsumptie. België moet ook de belastingen op energie onder handen nemen, onder meer door de elektriciteitsprijs te ontdoen van een massa heffingen en taksen.
Dat elektriciteit in België duur is, terwijl gas tot voor kort juist goedkoop was, hindert de energietransitie. Het IEA vindt ook dat de procedures voor infrastructuurwerken nu te zwaar zijn, wat traagheid in de hand werkt en de energietransitie afremt. Vooral de aansluiting van de tweede windmolenzone op de Noordzee mag geen vertraging oplopen, waarschuwt het IEA.
Minister Van der Straeten greep die waarschuwing meteen aan om duidelijk te maken dat het in België hoog tijd is om werk te maken van de uitvoering van alle plannen die de energietransitie mogelijk maken. Dat houdt volgens haar onder meer in dat vergunningen voor hernieuwbare energieprojecten zoals de bouw van windturbines sneller moeten worden verleend. ‘Dat vergt wel leiderschap’, besloot ze.
