Glastuinbouwbedrijven die tomaten of paprika’s telen zien door de torenhoge gasprijzen hun peren. 30 tot 40 procent van de kosten gaat al in normale tijden naar gas.

De hoge gasprijzen raken niet ­alleen gezinnen. Ook sectoren die veel gas verbruiken, zien af. Het gaat dan bijvoorbeeld om het stoken van ovens: steenovens zijn goed voor 30,00 % van de productiekosten van een baksteen.

Nog erger is het voor bedrijven die een constant hoge temperatuur nodig hebben, zoals in de glastuinbouw. In serres waar zuiderse groenten zoals tomaten, komkommers of paprika’s geteeld worden, moeten de serres ook in de winter tot zo’n 17 of 18 graden gestookt worden. Ook bij heel wat sierteelten, zoals de kweek van rozen, moet het lentewarm blijven in de serres. ‘Bij warme kasteelten gaat 20,00 tot 40,00 % van de kosten naar de verwarming van de serres’, weet Vanessa Saenen, woordvoerder van de Boerenbond. In een ­serre met sla of spinazie daarentegen mag het in de winter alleen niet vriezen en is een temperatuur van 5 of 6 graden voldoende. ‘Die bedrijven zijn zo’n 10,00 tot 15,00 % kwijt aan stookkosten.’

Zaaien uitstellen

Voor Marja Verdonck, die 9 hectare kassen vol heeft met tomaten in Vremde, zijn het geen aangename tijden. ‘Het contract voor de gas­levering bestaat voor de ene helft uit een langetermijncontract met lage vaste prijzen en voor de andere helft uit een variabel contract aan de huidige zeer hoge prijzen. In normale tijden zijn we tussen de 30,00 tot 40,00 % van de kosten kwijt aan verwarmen. Met gasprijzen die maal drie tot vier zijn gegaan, stijgen onze totale kosten met 50,00 %.

Het stopt ook niet bij de stookkosten. ‘Voedingsstoffen, die soms ook op basis van aardgas gemaakt worden, zijn ook met 20,00 % gestegen’, zegt Verdonck. ‘Sommige meststoffen zijn niet meer verkrijgbaar.’ Enkele grote mest­producenten legden door de hoge gasprijzen hun installaties tijdelijk stil, waardoor er minder kunstmest verkrijgbaar is. ‘Je hebt nog andere kosten die omhoog gaan, zoals de loonkosten door de index’, vult Verdonck aan. ‘En de handschoenen die we dragen om tomaten te plukken zijn door de coronacrisis verdubbeld in prijs.’

Kan een bedrijf zoals Den Boschkant van Verdonck dan niet besparen op de gasfactuur? ‘Heel moeilijk. We zijn telers, dus willen we niet toegeven op kwaliteit door bijvoorbeeld de verwarming enkele graden lager te zetten.’ Sommige tuinbouwbedrijven stellen volgens Saenen van Boerenbond het zaaien van de tomaten uit, zodat ze minder wintermaanden moeten ­stoken. Verdonck: ‘Wij hebben in de zomer beslist om in augustus te zaaien. Op dat moment was er nog geen sprake van dergelijke hoge gastarieven. Eenmaal je gezaaid hebt, kun je niet terug. Een landbouwbedrijf is geen productie­bedrijf dat enkele dagen of weken de productie kan stopzetten. Onze tomaten zijn als kinderen, die blijven groeien en moet je blijven voeden.’

Licht vroeger uit

Het enige wat Verdonck doet, is af en toe de belichting een uur eerder uitzetten. ‘Maandag was het zonnig en kon dat. Maar op een grijze dag als dinsdag kan je de verlichting, die normaal tegen 17 uur uitgaat, niet vroeger uitschakelen.’

De tuinbouwster kan nog niet zeggen of er met verlies gewerkt wordt. ‘Je moet dat op een geheel jaar bekijken. Wij werken voor de dagveiling en in een jaar heb je ­altijd dagen dat je met winst en ­dagen dat je met verlies verkoopt.’ Het helpt dat zowat alle tuinbouwtelers in West-Europa met dezelfde kosten­stijging te maken krijgen, wat de prijs op de veiling kan ­opdrijven. Er kan wel concurrentie komen van tomaten die goedkoper in volle grond in Spanje of Marokko geteeld worden. ‘Maar ook daar moeten ze afrekenen met gestegen prijzen voor de meststoffen.’

Voor glastuinbouwbedrijven is er nog een uitweg om de hoge gasprijzen te recupereren: via een warmtekrachtkoppeling (WKK) die elektriciteit opwekt. Glastuinbouwers die nog met een goedkoop langetermijncontract zitten en de geproduceerde elektriciteit tegen het huidige hoge tarief verkopen, doen een goede zaak tot hun goedkoop gascontract afloopt. Maar dat verschilt volgens Saenen heel sterk van bedrijf tot bedrijf en hangt af van het type gascontract. Bij Den Boschkant verbruiken ze de opgewekte elektriciteit hoofdzakelijk voor de verlichting in het eigen bedrijf, waardoor de WKK-installatie niet veel compenseert. Wat als de hoge prijzen aan­houden? ‘Dan moeten we ons ­bedrijfsplan herzien, en de volgende keer misschien veel later zaaien, zodat we minder moeten stoken in de winter.’

DECOCK, S. Tomatenteelt helft duurder door hoge gasprijzen. De Standaard, 27 januari 2022, 24.