De introductie van de bitcoin als wettig betaalmiddel in El Salvador ging op zijn zachtst gezegd moeizaam. ‘Dit lost de problemen van de gewone man niet op.’
Salvadoranen betogen tegen de cryptomunt in San Salvador. ‘Bitcoin zal meer corruptie opleveren dan armoede.’ Jose Cabezas/reuters
‘Monetaire chaos en rampspoed.’ Zo omschreef de Amerikaanse econoom en bitcoinwatcher Steve Hanke de Salvadoraanse ‘B-Day’ in het dagblad El Diario de Hoy. Dinsdag beleefde de bitcoin er zijn vuurdoop als legaal betaalmiddel. Het land is het eerste ter wereld dat die stap zet.
Het promoten van de bitcoin is een idee van president Nayib Bukele, die zijn land minder afhankelijk wil maken van de Amerikaanse dollar. El Salvador heeft geen eigen munt. Maar de grilligheid van de bitcoin speelde Bukele niet in de kaart. De regering had maandag 400 bitcoins gekocht om in de Salvadoraanse economie te injecteren. Toen de cryptomunt waarde begon te verliezen, kocht Bukele er nog 150 bij. ‘Een koopkans’ oordeelde hij. Door de koersval van 17 procent kijkt de Salvadoraanse belastingbetaler nu wel aan tegen een minwaarde van omgerekend 2,7 miljoen dollar.
McDonald’s
Aan inwoners die de elektronische portefeuille Chivo gebruiken, had Bukele 30 dollar aan bitcoins beloofd. Maar na één dag zagen de gebruikers dat bedrag al verschrompelen tot 25 dollar, zonder dat ze een cent hadden uitgegeven. Voor zover ze Chivo al konden downloaden. Want ook dat liep allerminst van een leien dakje. Sommige gebruikers vonden het problematisch dat de app toegang vraagt tot de microfoon, camera en contactenlijst. Ook bleek de app niet compatibel met alle smartphones. Wie het geld niet heeft voor een modern toestel, kon fluiten naar de 30 dollar. Het downloaden zelf liep dan weer moeizaam door oververzadigde netwerken. ‘Een beetje geduld, we verhogen de capaciteit van de servers’, meldde Bukele via Twitter. In de speciale ATM’s bleek het nog niet mogelijk om de bitcoins in dollars om te zetten. Wel stonden promotiemedewerkers klaar om de consumenten wegwijs te maken in de technologische details van de elektronische portefeuille.
Aaron van Winsum, een Nederlandse journalist van Bitcoin Magazine die ter plaatse verslag uitbracht over B-Day, kon tot zijn eigen verbazing een ontbijt bij McDonald’s met bitcoins betalen. Het kasticket bestond uit een QR-code, die toegang gaf tot het Lightning-netwerk waar de betaling kon worden verricht. Het ontbijtje kostte 0,00009992 bitcoin. Een foto van zijn eieren met spek werd op Twitter duizenden keren geliket en geretweet, onder meer door Bukele. Maar toen Van Winsum daarna een blikje Pepsi wilde kopen in de Walmart van San Salvador, moest hij dat met gewone dollars afrekenen. Maandag nog had een regeringswoordvoerder gezegd dat het weigeren van bitcoins als betaalmiddel gesanctioneerd zou worden.
Helft heeft geen internet
Bukele is een bitcoin-believer die zijn landgenoten probeert te overtuigen van de voordelen van de cryptomunt. Zo zegt hij dat ze 400 miljoen dollar per jaar kunnen besparen aan commissies voor internationale transacties. Salvadoranen ontvangen heel wat geld van familieleden die in het buitenland werk gevonden hebben.
Ook oppert Bukele dat de bitcoin handig is voor mensen zonder bankrekening. Maar dat zijn in veel gevallen arme boeren of arbeiders die evenmin over een moderne smartphone beschikken. Dat de helft van de bevolking geen toegang heeft tot een stabiele internetverbinding is ook niet onbelangrijk. De introductie heeft de schatkist intussen wel 203 miljoen dollar gekost. Dat geld had beter besteed kunnen worden aan gezondheidszorg of onderwijs, vinden critici zoals Dina Argueta van de linkse partij FMLN. ‘Ik luister naar de mensen die nee zeggen tegen de bitcoin’, schreef zij bij een reeks foto’s van betogers.
Bukele is zeer populair in zijn land, maar de bitcoin niet. Twee derde van de bevolking zit er niet op te wachten. Dinsdag nog zijn de tegenstanders van de cryptomunt op straat gekomen. Ze vrezen dat de invoering de economie zal afremmen. Dat vindt ook Hanke, die de grote volatiliteit van de bitcoin als grootste bezwaar ziet. Dat de koers net op de dag van de introductie met 17 procent inzakte, wijten analisten aan het verschijnsel dat koersen vooral stijgen in de aanloop naar een gebeurtenis, en op het moment zelf waarde prijsgeven.
‘De volatiliteit maakt duidelijk dat de bitcoin nooit een betrouwbare munteenheid kan worden. De cryptomunt is niets meer dan een speculatief beleggingsobject’, tweette Hanke. Hij merkte ook op dat de chaotische introductie de rente op de overheidsobligaties deed oplopen. Hanke postte filmpjes van graffitispuiters die het bitcoinsymbool verwerkt hadden in een verbodsteken. Hetzelfde teken prijkte op de T-shirts die oppositieparlementsleden dinsdag demonstratief hadden aangetrokken. ‘De vraag hoe de bitcoinwet de problemen van de gewone man kan oplossen, is nooit gesteld’, zei Claudia Ortiz van de partij Vamos tegen de radiozender Sonora FM.
MOOIJMAN, R. B-Day in El Salvador, geen reden tot een feestje. De Standaard, 9 september 2021, 26.
Lees ook In El Salvador koop je voortaan alles met bitcoins
