De bitcoin wordt een wettelijk betaalmiddel in El Salvador. De populistische president Nayib Bukele drijft daarmee zijn zin door, tegen binnenlandse en internationale kritiek in.
Vanaf volgende week dinsdag kunnen de inwoners van El Salvador hun pupusas met bitcoins betalen. Op elk kraampje dat het nationale gerecht – een gevulde tortilla – verkoopt, prijkt voortaan een QR-code waarmee je de betaling met de cryptomunt kunt uitvoeren. In El Salvador kun je voortaan álles met bitcoins betalen. Er wordt een wet van kracht die stelt dat elke handelaar bitcoin moet accepteren. De cryptomunt komt zo naast de Amerikaanse dollar te staan. Daarmee heeft het kleine, Centraal-Amerikaanse land een wereldprimeur beet. Een eigen munt heeft El Salvador niet.
Het idee komt uit de koker van Nayib Bukele, sinds 2019 president van het land. De populaire Bukele is niet vies van een streepje populisme, en is een technologiefreak en een groot voorstander van cryptomunten. Zo postte hij recent een foto van zichzelf met ‘laser-ogen’ op Twitter, een meme waarmee iemand aangeeft een crypto-believer te zijn.
Iedereen een ‘chivo’
Zijn bitcoinplannen joeg Bukele in een week door het parlement, dat hij volledig controleert. Volgens Bukele kunnen Salvadoranen nu makkelijker en goedkoper geld ontvangen van familie in het buitenland. Die geldstromen staan in voor meer dan 20,00 % van het bbp. Het zou ook een oplossing zijn voor de vele Salvadoranen die geen toegang hebben tot bankdiensten. En het zal volgens de president de zieltogende economie van zijn land een boost geven.
Salvadoranen krijgen een digitale portefeuille, die ‘chivo’ heet, wat in het lokale dialect ‘cool’ betekent. Op elke chivo staat in het begin voor 30 dollars aan bitcoins, om het project een bliksemstart te geven. In de straten van El Salvador verschijnen al chivo-geldautomaten. De overheid richt ook een fonds van 150 miljoen dollar op, zodat burgers hun bitcoins altijd in dollars kunnen omruilen. Al stellen critici dat dit niet zal volstaan.
Ondanks de grote populariteit van de president bleek uit een bevraging in juli dat 75,00 % van de bevolking niet warmloopt voor het plan. Burgers weten niet wat ze met bitcoins moeten aanvangen, en vertrouwen het zaakje niet, temeer omdat de koers ervan volatiel is. Critici wijzen het initiatief af als de zoveelste marketingstunt van de president, terwijl het land zoveel andere problemen heeft. De economie van El Salvador presteert zwak, en de bevolking wordt geteisterd door ‘maras’, bijzonder gewelddadige jongerenbendes.
Witwaspraktijken
In de hoofdstad San Salvador vonden al betogingen plaats. Zo kwamen gepensioneerden op straat omdat ze vrezen dat de overheid binnenkort pensioenen in bitcoin zou uitbetalen, en ze er bij een crash van de koers bekaaid afkomen. De president wuift die kritiek weg. Gisteren nog werd Mario Gomez, een prominente criticus van het bitcoinplan, kort opgepakt door de politie op beschuldiging van fraude. Dat werd door velen gezien als intimidatie, wat opnieuw tot protesten in de hoofdstad leidde. De president zegt dat op die betogingen amper volk opdaagt, en noemde ze al ‘een complete mislukking’.
Ook buiten het land is de kritiek niet mals. Zo weigerde de Wereldbank technische hulp aan El Salvador om het plan uit te voeren. De organisatie verwees daarbij naar ‘tekortkomingen met betrekking tot het milieu en transparantie’. Bitcoin torst een notoir hoog elektriciteitsverbruik en wordt vaak in één adem genoemd met witwaspraktijken.
‘Stap te ver’
Ook het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is bijzonder kritisch. In een blogpost deze zomer noemde het cryptomunten als een nationale munt ‘een stap te ver’. Het houdt risico’s in voor de burgers, die geld kunnen verliezen door de volatiele koersen, stelt het. Dat risico bestaat ook voor de overheid zelf. Als belastingen in bitcoin worden betaald, wat El Salvador wil toelaten, kan het land zelf financieel bloeden als de koers crasht terwijl gros van de kosten die het heeft in een andere munt worden uitgedrukt, zoals de dollar.
Analisten vrezen dat het bitcoin-plan de kredietlijn van 1 miljard dollar die het land bij het IMF aanvroeg in het gedrang brengt. Ratingagentschap Moody’s verlaagde alvast de kredietrating van het land nadat de bitcoinwet door het parlement werd goedgekeurd.
