Terwijl de fors aantrekkende economie het aantal vacatures naar recordhoogtes stuwt, vinden bedrijven nauwelijks of geen mensen om die in te vullen. Dat dreigt een rem te zetten op de relance, waarschuwen experts.
De essentie
- De VDAB ontving nog nooit zoveel vacatures.
- Federgon, de koepelorganisatie voor de uitzendkantoren, maakt zich zorgen dat vacatures niet ingevuld geraken.
- Arbeidsmarktexperten zeggen dat we dringend meer mensen moeten herscholen en opleiden om de krapte en de mismatch op arbeidsmarkt aan te pakken.
Meer dan 33.000 vacatures telde de Vlaamse arbeidsbemiddelingsdienst VDAB in juni, een cijfer dat nooit hoger lag. Ter vergelijking: in juni 2019 ging het om 21.414, in mei 2019 om 27.357.
‘Er is sprake van een inhaalbeweging na de abrupte daling in 2020’, zegt de VDAB. ‘Heel wat bedrijven hebben in de lockdowns aanwervingen uitgesteld.’ Nu de economie aantrekt, zijn ze dringend op zoek naar werkkrachten.
Ook Federgon, de koepelorganisatie van uitzendbedrijven, voelt de verhitting van de arbeidsmarkt. Zelfs met traditionele uitzendsectoren als de horeca- en de evenementsector die nog gebukt gaan onder coronabeperkingen. ‘Als je de seizoenseffecten weg filtert, zitten we op 4,00 tot 5,00 % minder vacatures dan in 2019’, zegt Paul Verschueren.
‘Het verontrust ons dat we er nu al niet in slagen die vacatures te vullen’, zegt Verschueren. Zowel voor arbeiders- als voor bediendefuncties vinden bedrijven onvoldoende kandidaten. ‘Zoals de zaken er nu voorstaan dreigt het potentieel van de economische relance niet volledig te kunnen worden benut. Om het met de woorden van een van de leden van Federgon te zeggen: ‘Ik heb het gevoel dat onze arbeidsmarkt in brand staat.”
Werkgevers proberen op allerlei manieren een antwoord te vinden op de krapte. Bedrijven blijken bereid tot 500 euro per maand extra te betalen om Poolse arbeiders naar hier te krijgen, merkt het uitzendkantoor Itzu. Voor veel restaurants en cafés zit er niets anders op dan de menukaart aan te passen of de openingsuren te beperken omdat er te weinig handen zijn.
Steunmaatregelen
Naar de verklaring is het niet ver zoeken. De pandemie dwong de overheden massaal met steunmaatregelen over de brug te komen voor bedrijven en werknemers in nood. Nu de beperkingen stapsgewijs wegvallen en de groei fors aantrekt, komt de keerzijde boven.
‘Het moratorium om bedrijven tegen faillissementen te beschermen was meer dan terecht’, zegt Jeroen Franssen, expert arbeidsmarktbeleid bij de werkgeversorganisatie Agoria. Maar faillissementen resulteren ook in nieuwe werkzoekenden. Uit cijfers van de bedrijfsdataexpert Graydon blijkt dat de coronacrisis tot een halvering van het aantal faillissementen heeft geleid. ‘Door die parachute zat er heel weinig zuurstof in de vijver van de werkzoekenden. Daar zien we nu de effecten van.’
Opleidingen, opleidingen, opleidingen
Ook het systeem van tijdelijke werkloosheid komt onvermijdelijk in het vizier. Met nog altijd tienduizenden werknemers die erop terugvallen, rijst de vraag of ook dat geen rem is op het herstel. ‘De Nationale Bank voorspelt dat de echte schokgolf van de coronacrisis nog moet komen’, zegt Stijn Baert (UGent). Met andere woorden: de tijdelijke werkloosheid meteen opheffen is volgens de arbeidseconoom niet aan te raden. Maar dat betekent niet dat er niets kan gebeuren. ‘We moeten selectiever worden in de steunmaatregelen.’
Ook meer structureel is een ommezwaai nodig. Agoria en Baert beklemtonen dat opleidingen veel meer aandacht moeten krijgen. Zowel voor mensen die op dit moment niet actief zijn op de arbeidsmarkt als voor mensen die een job hebben. ‘Het credo ‘jobs, jobs, jobs’ moet veranderen in ‘opleidingen, opleidingen, opleidingen’,’ zegt Baert, ‘en liefst al als mensen nog aan het werk zijn.’
Hij wijst naar cijfers van Eurostat, waaruit blijkt dat maar 7,40 % van de mensen tussen 25 en 64 jaar in de voorbije maand een opleiding genoot. Dat is onder het Europese gemiddelde (9,20 %) en ver onder de bijna 30,00 % die de Scandinavische landen halen. ‘Alleen als we leren leren, kunnen we de mismatch op de arbeidsmarkt en dus ook de krapte aanpakken.’
