Frankrijk en Rusland zijn verwikkeld in een spetterende veldslag, met als inzet champagne. Moskou noemt de Franse bubbelwijn nu wettelijk ‘namaak’.
“Pfff, het wordt geen goed jaar”, verzucht wijnboer Xavier Muller. “We gaan in september oogsten, maar ik zie nu al dat er weinig druiven zijn. Dat komt door de vorst en de regen van de afgelopen maanden. En met een kleine oogst kunnen we maar weinig champagneflessen vullen.”
Muller leidt een coöperatie van 78 wijnboeren die de Mailly Grand Cru-champagne maken, ten zuidoosten van Reims. En de oogst is niet zijn enige zorg. “We produceren zo’n 500.000 flessen per jaar. Daarvan gaan er normaal ruim 20.000 naar Rusland. Maar nu dus even niet.”
De export naar Rusland is namelijk stil komen te liggen. Moskou heeft de Franse champagnes in de ban gedaan.
“We snappen er niets van”, zegt Muller. “We weten niet waarom ze het doen. Van de ene op de andere dag was er die Russische wet.”
Ruim een maand geleden werd in Rusland de wet ‘345 FZ’ van kracht. In het kort komt die erop neer dat Franse champagnes zich in Rusland géén champagnes meer mogen noemen. Russische mousserende wijnen daarentegen mogen juist wél champagne gaan heten.
De wet regelt dat via taaleisen op de etiketten. Een Franse champagneproducent mag op de fles zetten dat de inhoud ‘champagne’ is – als dat geschreven wordt in het Frans. Maar in het cyrillische schrift, dat in Rusland wordt gebruikt, mag dat niet meer. In het Russisch-cyrillisch mag er alleen nog maar ‘mousserende wijn’ op het Franse etiket staan.
Voor de doorsneedrinker in Rusland wordt de dure Franse champagne dus voorgesteld als een ‘gewone’ prikwijn, net als bijvoorbeeld een Spaanse cava van een paar euro per fles.
Maar het meest pikante is dat Russische mousserende wijnen nu juist wel – in het cyrillisch – op hun etiket mogen zetten dat ze ‘champagne’ zijn; oftewel, Russische prikwijn is gepromoveerd tot dure champagne.
Diefstal van de naam
“Het is een schandaal”, liet de Franse champagnebranchevereniging CIVC meteen weten. “De naam champagne is beschermd in meer dan 120 landen.”
Ook minister Julien Denormandie (Landbouw) uitte zijn woede. “Champagne wordt gemaakt in Frankrijk en komt uit de streek Champagne. Punt uit.”
De Franse brancheorganisaties besloten uit protest de complete export naar Rusland op te schorten. De wijnboeren voelen zich in hun eer aangetast, want de ene bubbel is de andere niet.
“Champagne is een beschermde benaming”, zegt voorzitter Maxime Toubart van de Vereniging van Wijnboeren in de Champagne. “Die benaming, de appellation, slaat niet op de productiewijze of op de bubbels in de wijn. Die betreft de regio waar champagne vandaan komt, de grond waarop onze druiven groeien. Een consument die een glas drinkt, moet weten waar hij of zij aan toe is als er champagne op de fles staat.”
Daarom mag die benaming niet zomaar worden overgenomen. “Wat de Russen doen, is onze naam stelen. Het is onrechtmatig gebruik van een kwaliteitsmerk.”
Dat is het algehele gevoel. Slechts een enkeling, zoals champagnehuis Moët Hennessy, paste zich aan de nieuwe regels aan en veranderde zijn etiketten voor de Russische markt.
De Franse regering startte een diplomatiek bubbeloffensief. Twee ministers reisden af naar de champagnewijnboeren om hun steun te betuigen. De Franse regering bestookt Moskou met brieven en mails. De Europese Commissie is gevraagd bij te springen.
Als het allemaal niet helpt, gaat Parijs een stap verder. Dan stapt Frankrijk met een klacht naar de Wereldhandelsorganisatie, zei minister Jean-Yves Le Drian (Buitenlandse Zaken) tegen een bezorgd parlement. “Deze wet past binnen het Russische protectionistische beleid om de eigen wijnboeren te beschermen.”
Rusland is geen grote afnemer van Franse champagne. Van de 131 miljoen flessen champagne die Frankrijk in 2020 exporteerde, gingen er 1,9 miljoen naar Rusland – oftewel 1,40 %..
Sovjetbubbels
En de Russen zijn niet gek. “Iedere Rus weet heus wel dat échte champagne uit Frankrijk komt”, zei de Franse oud-ambassadeur in Moskou, Jean de Gliniatsy, in de Franse pers. “Die wordt gedronken door de elite. De meeste Russen drinken gewoon de sovjetchampagne.”
De boosheid van de Fransen heeft dan ook een hoog symbolisch gehalte. “Commercieel gezien zijn de belangen in Rusland niet heel groot”, beaamt Maxime Toubart. “Maar we willen een signaal uitsturen. Het gaat om onze naam en kwaliteit. En het gaat wel om zo’n honderd wijnboeren in de Champagne-streek die aan Rusland leveren.”
Xavier Muller is er daar een van, met zijn Mailly Grand Cru. “De Russische markt is niet heel groot, maar groeit wel. En nu ligt dus alle export stil. Dat moet niet te lang gaan duren, want dat is slecht voor onze handel. Als Franse champagnes langdurig uit de Russische schappen verdwijnen, zouden producenten van mousserende wijnen wel eens in het gat kunnen springen.”
