De nijpende personeelstekorten laten zich al volop voelen in de jacht op horecawerknemers en IT-profielen. Experts zien er de voorbode in van een terugkerende krapte op de arbeidsmarkt. ‘Nooit eerder hadden we het zo moeilijk om werknemers te vinden.’
De essentie
- In de horeca krijgen ondernemers nu al moeilijk hun vacatures ingevuld.
- Ook grote bedrijven als de IT-groep Cegeka en de logistieker H.Essers noemen het tijdig ingevuld krijgen van vacatures hun grootste bezorgdheid.
- De VDAB verwacht eind volgend jaar een structurele krapte op de arbeidsmarkt.
‘Ik heb vacatures voor vaste medewerkers die al een jaar openstaan, maar zie bijna geen kandidaten’, zucht de Oostendse horecaondernemer Luc Deklerck, die met zijn vrouw en broer drie restaurants runt, op wandelafstand van elkaar: Bistro Mathilda, Brasserie Océan en Frenchette.
De 55-jarige Deklerck zag tijdens de coronacrisis alleen al in Bistro Mathilda drie van zijn elf voltijdse krachten vertrekken door de verplichte maandenlange horecasluiting. ‘Ik kan ze geen ongelijk geven dat ze niet zolang wilden wachten’, zegt Deklerck.
‘Zeker als ze jonge kinderen hebben en nu op normale uren kunnen werken – niet langer ’s avonds en in het weekend – zijn die ook niet geneigd om terug te keren. Het was voor corona al moeilijk om goede koks en keukenmedewerkers te vinden, nu is het nog moeilijker.’
Aan de vooravond van de volledige heropening van de horeca, op 9 juni, vragen ondernemers zich af of ze wel genoeg handen zullen vinden om klanten te bedienen. De Vlaamse arbeidsbemiddelingsdienst VDAB registreerde in april bijna evenveel openstaande vacatures in de horeca (2.217) als in dezelfde periode in 2019 (2.365).
Uit een bevraging van begin mei door de sectorfederatie Horeca Vlaanderen bij 2.134 horecazaken blijkt dat 43,00 % tijdens de coronacrisis vaste werknemers verloor. Zeven op de tien spreken van een moeizame zoektocht om vacatures in te vullen.
Volgens Matthias De Caluwe, de topman van Horeca Vlaanderen, kozen veel werknemers eieren voor hun geld. ‘Ze vielen zeven maanden terug op 70,00 % van hun geplafonneerde brutoloon en verloren de extra inkomsten van hun overuren. Velen zochten uit noodzaak een baan in een andere sector. En niet iedereen wil terugkeren.’
‘Voorlopig redden we het door te schuiven met personeel tussen onze restaurants en omdat we nog niet helemaal open zijn’, zegt horecaondernemer Luc Deklerck. ‘Maar als onze drie zaken binnenkort binnen en buiten draaien, verwacht ik dat het personeelstekort een probleem wordt. Het is cru om te zeggen, maar ik moet bijna hopen op faillissementen, omdat er dan goede mensen vrijkomen.’
Als ondervoorzitter van Horeca Middenkust hoort Deklerck dezelfde verhalen bij collega’s. ‘Ik verwacht dat twee soorten zaken overleven. Kleinere restaurants, waar de eigenaars de boel zelf runnen, zonder personeel. Of ketens als de onze, waar je kan schuiven als iemand vertrekt.’
Knelpuntberoepen
Volgens VDAB-topman Wim Adriaens is het personeelstekort in de horeca de voorbode van een terugkerende krapte op de arbeidsmarkt. ‘We hebben 190 knelpuntberoepen in Vlaanderen, dat zijn er meer dan ooit. Het gaat onder meer om zorgprofielen en IT’ers, maar ook om technische profielen in de industrie en in de bouw.’
‘Eind april hadden we 178.000 werkzoekenden in Vlaanderen. Ik verwacht dat we deze maand naar het laagste aantal in tien jaar gaan. Daarnaast is er in Vlaanderen nog een groep van meer dan 260.000 tijdelijk werklozen door de coronacrisis. De grote vraag de komende maanden is in welke mate die weer beschikbaar worden op de arbeidsmarkt. Op basis van een raming van de Nationale Bank verwachten we dit jaar en volgend jaar 50.000 extra werkzoekenden in Vlaanderen.’
Onder meer IT’ers, die voor corona al dun gezaaid waren, beloven opgejaagd wild te worden. ‘Ik verwacht een perfecte storm op de arbeidsmarkt dit najaar’, oordeelt Stijn Bijnens, de CEO van de snelgroeiende Limburgse IT-groep Cegeka. ‘Door het verplichte thuiswerk verhoogde de coronacrisis de aandacht voor cyberveiligheid. Bovendien versterkte corona de tendens bij ondernemingen om meer in te zetten op data-analyse, om slimmere beslissingen te nemen. Niet alleen IT-bedrijven, maar allerlei ondernemingen over alle sectoren heen azen nu op profielen in cyberveiligheid of data-analyse. Ik voorspel een enorm gevecht op de arbeidsmarkt.’
Cegeka, dat in 2020 zijn omzet met 14,00 % zag groeien naar 640 miljoen euro, heeft meer dan 200 vacatures. ‘Voorlopig is de rekrutering nog geen probleem. Maar onze grootste bekommernis voor de tweede jaarhelft is of we al die posities snel genoeg kunnen invullen om te blijven groeien.’
Dubbel corona-effect
Ook bij de logistieke groep H.Essers is het snel genoeg invullen van openstaande vacatures de grootste bezorgdheid. ‘Het was nooit zo moeilijk om mensen te vinden en we moesten er nog nooit zoveel tijd in steken’, zegt hr-directeur Mike Dautzenberg.
Bij H.Essers gaat de zoektocht veel breder dan IT’ers. ‘Het gaat over allerlei profielen, van magazijniers en chauffeurs over transportplanners, ingenieurs en IT’ers tot leidinggevenden. We hebben in België een historisch hoog aantal vacatures: 130 voor bedienden en 370 voor arbeiders.’
‘Dat heeft deels te maken met onze aanhoudende groei en de opening van een nieuw magazijn in Genk. We groeien elk jaar met 10,00 %, ook ons personeelsbestand. Maar daarnaast speelt een dubbel corona-effect, waardoor de arbeidsmarkt niet hard beweegt.’
‘Enerzijds zien we dat werknemers door de onzekerheid niet meteen geneigd zijn van job te veranderen, omdat ze die als enige houvast beschouwen. Anderzijds zijn er het voorbije jaar, mede door de vele steunmaatregelen voor bedrijven en werknemers, bijna geen werklozen bijgekomen zodat wij als werkgever kunnen kiezen.’
Als gevolg van de moeizame rekrutering kan H.Essers projecten niet zo snel uitvoeren als het zou willen. ‘We hebben 130 IT’ers in dienst, omdat we onze IT-systemen zelf ontwerpen en vernieuwen, zoals voor de routeplanning en de magazijnen. Maar omdat we nu moeilijk IT’ers vinden, doen we soms een jaar over een project dat we anders in een paar maanden afwerken. We leiden zelfs pas afgestudeerden en werknemers op in onze sites in Moldavië en Roemenië zodat ze later als IT’er in België kunnen komen werken.’
Volgens de arbeidsmarktspecialist Mark Maesen, die met Actief Interim dagelijks 21.000 mensen tewerkstelt in vier landen, speelt nog een corona-effect op de beperkte mobiliteit op de arbeidsmarkt: het laagste aantal faillissementen in 20 jaar.
In april lag dat cijfer volgens de bedrijfsdata-expert Graydon op 488, tegenover 1.025 in april 2019, in een normale conjunctuur. ‘Door dat historisch lage aantal faillissementen, mede te danken aan de vele steunmaatregelen aan bedrijven van de overheden, krijgt de arbeidsmarkt minder zuurstof’, zegt Maesen. ‘En komen minder mensen beschikbaar voor andere ondernemingen.’
Mismatch
Voorlopig ziet VDAB-topman Adriaens vooral her en der tekorten aan werknemers, maar hij waarschuwt werkgevers dat we eind volgend jaar weer afstevenen op een structurele krapte op de arbeidsmarkt.
‘De voorbije twaalf maanden waren er 262.000 vacatures in Vlaanderen en bijna 400.000 mensen die minstens één keer werkzoekend waren. Maar er is sowieso een structurele mismatch tussen vraag en aanbod. Voor vacatures als fietskoerier, inpakker of productiemedewerker zien we veel meer kandidaten dan vacatures. Voor knelpuntberoepen geldt het omgekeerde.’
‘Bovendien stromen door de vergrijzing de komende jaren voor elke 100 mensen die de arbeidsmarkt verlaten maar 81 jonge mensen uit het onderwijs in. Uit een studie die we met de technologiefederatie Agoria deden, blijkt dat voor elke job die straks verdwijnt er 2,8 nieuwe bijkomen. Ik waarschuw werkgevers daarom al langer dat ze zich nu al moeten voorbereiden. Door hun mensen op te leiden en ze te proberen om te scholen om knelpuntberoepen in te vullen.’
