Niet alleen aan computerchips is er een wereldwijd tekort. Ook hout, kunststoffen en staal worden schaars. Corona heeft vraag en aanbod uit evenwicht geslagen.
Sommige houtsoorten zijn in een jaar met 30,00 % in prijs gestegen. Kunststoffen zoals polyethyleen zijn sinds mei vorig jaar 73,00 % duurder geworden. Kopers van staal betalen nu 85,00 % meer dan in juni. Wereldwijd had de coronacrisis impact op de aanvoerlijnen voor grondstoffen. Met als gevolg dat vraag en aanbod uit evenwicht zijn geraakt.
‘Alles wat ik vandaag aangeboden krijg, zal ik kopen’, zegt Eric Martens van de gelijknamige houthandel in Schoten. Zagerijen kunnen de vraag naar hout nauwelijks volgen. De schaarste is zo groot, dat Amerikaanse opkopers toeslaan op de Europese houtmarkt. En zij zijn bereid meer te betalen dan de Europeanen. ‘Dit heb ik nog niet meegemaakt’, zegt Martens.
Achter het net
Op de markten voor kunststoffen en staal doet zich hetzelfde fenomeen voor. Toen er vorig jaar wereldwijd lockdowns werden afgekondigd, klapte de economie in elkaar. Bedrijven kwamen stil te liggen, de vraag viel weg, de prijzen maakten een duik. Een nooit geziene schok waarvan de gevolgen maanden later nog voelbaar zijn. Nu de economie weer op herstelmodus overschakelt, blijkt dat zich op veel vlakken tekorten voordoen.
Het meest zichtbaar zijn de stilliggende autofabrieken. Ze hadden de bestellingen voor computerchips teruggeschroefd en stellen nu vast dat ze achter het net vissen. Zo gaat het ook op andere markten. Tijdens de eerste lockdown kwamen houtzagerijen stil te liggen, terwijl de vraag naar hout juist steeg doordat er meer geklust werd. Voeg daarbij de gestegen tarieven voor containertransport en de groeiende populariteit van houtskeletbouw, en de ingrediënten voor een zichzelf versterkende prijsexplosie zijn voorhanden.
‘Vroeger gingen de prijzen misschien twee keer per jaar omhoog’, zegt Luc Gijsbrechts van Houthandel Gijsbrechts in Heist-op-den-Berg. ‘Nu moet je de prijzen op weekbasis in de gaten houden.’ In een poging de stijgende prijzen voor te blijven, worden de voorraden sneller aangevuld, wat de schaarste nog verder in de hand werkt. ‘Niet alleen de hogere prijzen zijn het probleem, maar ook de beschikbaarheid’, zegt Martens. ‘De levertijden zijn opgelopen tot zes à vijftien weken. Ik raad mijn klanten aan om nu al te reserveren als ze over twee maanden hout nodig hebben. Dan zijn ze ook zeker van de prijs.’
Wachten sinds november
Ook op de markt voor kunststoffen zijn vraag en aanbod niet langer in evenwicht. Charles Demuynck, directeur van folie-, zakken- en vellenproducent Plastic Union uit Menen, betaalt nu 73,00 % meer voor zijn grondstoffen dan in mei. Sinds december alleen al kwam er 46,00 % bij. ‘En ik verwacht dat de prijzen nog zullen blijven stijgen’, zegt hij. Behalve corona, die de vraag naar kunststof mondmaskers deed exploderen, draagt ook de duurdere olie bij aan de gestegen kunststofprijs. Demuynck zegt wel dat de prijzen voor kunststof bij de start van de pandemie al erg laag waren. In 2020 werd er voor het eerst sinds de financiële crisis gemiddeld minder dan 1 euro per kilogram betaald. Nu is dat 1,49 euro. Demuynck stelt ook vast dat de wachttijden oplopen. ‘Eén heel specifieke grondstof die ik in november had besteld, heb ik nog altijd niet ontvangen’.
Ook de staalmarkt is uit evenwicht, met een stijging van de referentieprijs van 389 naar 723 euro per ton als gevolg. ‘De pandemie heeft het productieregime verstoord’, zegt Philippe Coigné van het Staalindustrie Verbond. ‘De eerste lockdown veroorzaakte een schokeffect, er werden hoogovens stilgelegd. Nu verloopt het herstel in bijvoorbeeld de auto-industrie sneller dan verwacht.’ Ook andere factoren spelen een rol, zoals de gestegen vraag uit China, de hogere kosten van ijzererts en de gestegen koers van CO2-emissierechten. Coigné wijst er ook op dat de staalprijzen bij de start van de pandemie zeer laag waren. ‘Eigenlijk zijn de huidige prijzen correct, als je er rekening mee houdt dat we voldoende winst moeten maken om de investeringen in de klimaattransitie te bekostigen.’
Verwacht wordt dat in de loop van dit jaar een einde zal komen aan de prijsstijgingen. Coigné spreekt van een inhaaleffect: de terugval in de vraag naar staal in 2020 wordt gecompenseerd door extra vraag dit jaar. Demuynck denkt dat de kunststofprijzen vanaf april weer kunnen terugvallen. Die daling kan fors zijn, omdat een deel van de huidige prijsopstoot het gevolg is van speculatie. Eric Martens denkt dat de houtprijs pas in de tweede jaarhelft zal normaliseren. ‘Ik verwacht tot de zomer nog moeilijkheden in de bevoorrading.’
Consument zal gevolgen merken
De hogere prijzen voor hout, plastic en staal zullen ook de consument in zijn portemonnee treffen. Producenten willen hun winstmarge op peil houden en rekenen de hogere prijzen integraal door aan de eindklanten. Dat zal merkbaar zijn in de prijs van uiteenlopende producten, gaande van keukens en plastic verpakkingsmateriaal zoals petflessen tot auto’s en koelkasten. Hoeveel de prijsstijging zal bedragen, is moeilijk te voorspellen, omdat de impact van materiaalkosten op de eindprijs van product tot product verschilt. Maar dat de inflatie in de loop van dit jaar een opstoot zal kennen, lijkt waarschijnlijk. In januari schoot de inflatie van de eurozone omhoog van -0,30 % naar 0,90 %, de sterkste stijging in tien jaar. Zonder energie en verse voeding ging het zelfs om 1,40 %. Er was wel een kunstmatig verhogend effect, doordat de impact van de btw-verlaging in Duitsland was uitgewerkt.
