Na het afspringen van onderhandelingen binnen de Opec besliste Saudi-Arabië zijn olieproductie op te voeren. De olieprijs nam meteen een forse duik.
1. Waarom zakt de olieprijs?
De olieprijs zakte met 22,00 % tot 35 dollar per vat nadat Saudi-Arabië eenzijdig beslist had zijn productie op te drijven en een prijskorting van 10,00 % door te voeren. Het zei ook dat het de productie durft op te drijven tot 12 miljoen vaten, tegenover 10,4 miljoen nu. Dat deed het nadat onderhandelingen binnen de Opec, de organisatie van olie-uitvoerende landen, waren afgesprongen.
Saudi-Arabië deed het omgekeerde van wat initieel verwacht werd, met name de productie verlagen met 1,5 miljoen vaten per dag – om de vraaguitval door het coronavirus op te vangen. Zo schat het Internationaal Energieagentschap (IEA) dat die crisis de wereldwijde olievraag met 1,1 miljoen vaten per dag verlaagt ten opzichte van een scenario zonder corona. Die daling is zelfs een absolute daling met 77.000 vaten tegenover de vraag van 2019. Het is de eerste keer sinds 2009 dat de mondiale vraag naar olie zakt.
2. Waarom neemt Saudi-Arabië zo’n onlogische beslissing?
Saudi-Arabië is het belangrijkste lid van de Opec, een organisatie met 14 leden die via productieafspraken de olieprijs probeert te beïnvloeden. Het probleem is dat er binnen de Opec geen sanctiemechanismen bestaan voor landen die zich niet aan de afspraken houden en meer oppompen dan de opgelegde quota. In de praktijk is het vooral Saudi-Arabië dat zich aan de afspraken houdt. Zo verlaagde het vorig jaar zijn productie met 1,8 miljoen vaten en haalde het vrijwillig nog eens 400.000 vaten van de markt.
De Opec heeft een speciale relatie met Rusland, de tweede olieproducent in de wereld. Het land is geen lid van de olie-organisatie, maar aligneert zich wel vaak met de Opec. Rusland stelt zich al een tijd stug op tegenover de Opec en wil niet meedoen aan een vrijwillige productieverlaging. Saudi-Arabië is het beu de kar bij de Opec te trekken en sloeg onverwacht terug met een productieverhoging.
3. Zal het iets uithalen?
De lagere olieprijs doet alle olieproducerende landen pijn, ook Saudi-Arabië. Maar sommige landen zullen nog veel meer lijden dan Saudi-Arabië. Dat land heeft zowat de laagste productiekosten en heeft nog heel wat financiële reserves. Iran, Venezuela, Nigeria … zijn landen die de pijn veel harder voelen omdat ze alle oliedollars nodig hebben om hun regime te financieren. Dus hebben zij er belang bij dat er weer discipline komt binnen de Opec en zullen zij hun goede wil aan de Saudi’s moeten bewijzen.
Ook de Amerikaanse schalieolie dreigt uit de markt gedreven te worden, omdat die gemiddelde productiekosten rond de 50 dollar heeft, net zoals de Canadese olie uit teerzanden. Maar het is zeer de vraag of de Russen zich verzoenender zullen opstellen, het tegendeel lijkt eerder waar.
4. Wat zijn de economische gevolgen van de lage olieprijzen?
Op korte termijn draagt de vallende olieprijs bij tot het crisisgevoel dat op de financiële markten heerst. De vraag naar olie is een goede graadmeter van de gezondheid van de wereldeconomie en aangezien die vraag sterk gedaald is, betekent dit dat de impact van het coronavirus op de wereldeconomie groot is.
Voor olieproducerende landen weegt de daling hard op de staatsinkomsten. Voor landen die veel olie moeten invoeren, zoals de meeste Europese landen, werkt de daling als een belastingverlaging omdat gezinnen en bedrijven veel minder geld kwijt zijn aan hun oliefactuur, geld dat ze aan iets anders kunnen besteden.
5. Profiteren het klimaat en het leefmilieu van lage olieprijzen?
Enerzijds niet, omdat lage olieprijzen in principe tot meer verbruik van fossiele brandstoffen leiden. Vliegtuigreizen worden relatief goedkoper dan bijvoorbeeld treinreizen. Het maakt ook dat investeringen in fossielvrije of energiezuinige alternatieven moeilijker kunnen concurreren met klassieke producten. Waarom dan investeren in een duurdere energiezuinige wagen?
Anderzijds is het milieu op termijn niet gebaat bij een grote economische crisis, omdat investeringen in klimaatvriendelijke technologieën dan ook klappen krijgen, zoals na de recessie in 2008 bleek.
