Van de jongeren die het secundair onderwijs zonder diploma verlaten, behaalde een op de drie zelfs geen getuigschrift in het basisonderwijs. Het betekent dat jaarlijks zo’n 2.500 jongeren zonder enige kwalificatie op de arbeidsmarkt terechtkomen. “Het is een vergeten groep in onze samenleving.”
Geen getuigschrift lager onderwijs
- Nieuw onderzoek vindt verloren generatie
- Veel minder kans op middelbaar diploma
- Groot risico op langdurige werkloosheid
Voor het eerst komt er zicht op de groep jongeren die geen enkel succes hebben gekend tijdens hun schoolcarrière. Van alle schoolverlaters in 2010, in totaal 71 113, behaalde 12,50 % geen middelbareschooldiploma. Dat komt overeen met een ongekwalificeerde uitstroom van 8 889 jongeren.
Het is een cijfer dat niet verbaast en dat de afgelopen jaren enigszins, zij het niet spectaculair, is gedaald. Maar nu blijkt uit onderzoek van het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen, een interuniversitair samenwerkingsverband dat het onderwijsbeleid ondersteunt, dat een derde van die 8 889 scholieren ook geen getuigschrift basisonderwijs heeft verkregen.
Dat betekent dat in 2010 2 845 jongeren, onder wie vooral kansarme kinderen van vreemde origine, zonder enige kwalificatie op de arbeidsmarkt zijn terechtgekomen. En dat jaar was volgens onderwijsexpert Ides Nicaise (KU Leuven), tevens promotor-coördinator van het Steunpunt, geen uitzondering. Elk jaar opnieuw trekken gemiddeld 2 500 scholieren de schoolpoort zonder goed gevolg achter zich dicht.
Te laat
‘Het is een vergeten en haast onzichtbare groep in onze samenleving’, zegt Nicaise. ‘Wat hen overkomt, is een ongewild, maar nefast gevolg van de uitbreiding van de leerplicht in 1983. Toen werd namelijk vastgelegd dat kinderen niet langer dan tot hun veertiende op de lagere school mogen blijven. Deze jongeren worden soms al in het derde of vierde leerjaar opgegeven, omdat ze een te grote achterstand hebben en stromen zonder getuigschrift door naar het secundair.’
Daar hebben zij tot driemaal meer kans dan hun klasgenoten om geen diploma te halen. Later lopen zij een groot risico op langdurige werkloosheid en krijgen ze vaker te maken met een fysieke of mentale aandoening. ‘Het is onze voornaamste focusgroep, maar tegelijkertijd ook degene die het moeilijkst te bereiken is’, zegt VDAB-woordvoerster Bartelijne van den Boogert. ‘Als we hen toch kunnen bereiken, dan raden we hen vaak aan om een individuele beroepsopleiding te volgen. Daarbij worden ze opgeleid in een bedrijf alvorens een contract te krijgen. Maar daarvoor moeten ze wel voldoende matuur zijn en dat is helaas niet altijd het geval.’
Die inspanningen, hoe noodzakelijk ook, komen allicht te laat. Daarom dat Nicaise ervoor pleit om het lager onderwijs opnieuw te responsabiliseren. De scholen moeten volgens hem worden verplicht om alleen jongeren met een getuigschrift naar het secundair te laten doorstromen. Een oplossing die bij het Gemeenschapsonderwijs (GO!) in goede aarde valt.
Maar minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) ziet dat niet zitten. ‘In de praktijk sturen lagere scholen zelden jongeren op hun veertiende door’, zegt woordvoerster Katrien Rosseel. ‘Het is ook maar de vraag of het goed is om pubers in een klas te houden met tien- of elfjarigen. We gaan er wel op andere manieren aan werken. Zo is er een actieplan tegen de ongekwalificeerde uitstroom in de maak.’
