De Belgische langetermijnrente (wat de overheid betaalt voor leningen met een looptijd op tien jaar) zakte gisteren tot 1,004 %. Het laagste peil ooit. De jongste daling werd ingezet door sombere vooruitzichten en de commentaren van Mario Draghi vorige week. De voorzitter van de Europese Centrale Bank liet weten dat de ECB binnenkort ook staatsobligaties zal opkopen. Of dat is toch wat vele economen en beleggers geloven. Ook de Duitse en Nederlandse rente zonken gisteren tot nooit geziene dieptepunten met respectievelijk 0,74 en 0,87 %.
De extreem lage rente is een gevolg van de lage economische groei en de bijna onbestaande inflatie, maar vooral de vrees dat die stagnatie zal blijven duren. Een vuistregel voor de juiste langetermijnrente op overheidsobligaties is de nominale groei, dus de economische groei plus de inflatie.
Voor België verwacht de Europese Commissie dit jaar een groei van 0,90 % en een inflatie van amper 0,60 %. Voor de hele eurozone zijn de prognoses al even mager. Volgens de vuistregel zou de langetermijnrente rond de 1,50 % moeten draaien.
In gewonere omstandigheden zou de langetermijnrente daar boven zijn gebleven, want beleggers zouden dergelijke lage economische en inflatiecijfers van een jaar niet verrekenen, ‘maar beschouwen als een tijdelijke dip’.
Toch begint iedereen te denken dat Europa zich aan het vastrijden is een soort ijstijd zonder groei en inflatie, met gevaar af te zakken naar erger (deflatie en zelfs depressie). Alleen zo is het rationeel te verklaren dat beleggers hun geld willen uitlenen op een termijn van tien jaar voor een rente van 1,00 % of minder.
Dat is geen belegging meer om rendement te halen maar om geld in veiligheid te brengen bij de betrouwbaarste kredietnemers die er bestaan: de overheden van rijke industrielanden. Landen zoals de VS, Duitsland of ook België zijn de enige die geld kunnen lenen zonder een rente te moeten betalen voor het kredietrisico, zoals bedrijven dat wel moeten doen.
Het ironische is nu dat de ECB (met onder meer het opkopen van staatsobligaties) absoluut de inflatie (en de groei) hoger wil duwen, maar daarmee de rente nog verder drukt. Dat komt omdat het massaal opkopen van die obligaties de prijs ervan hoger duwt, waardoor de rente zakt (beide functioneren altijd in tegengestelde richting). Maar op lange termijn zou de rente net moeten stijgen als de inflatie (en de groei) toenemen. De VS en de Amerikaanse centrale bank kochten de voorbije jaren al massaal (Amerikaanse) obligaties zonder dat de inflatie toenam. Pas in 2015 zou dat wel kunnen gebeuren. Misschien komt er dan wel een ommekeer in de rente, mogelijk zelfs in Europa.
Lees ook Wat betekent de 1 procent voor u?
