Concurrentiewaakhond pleit voor afschaffing verschil tussen basisrente en getrouwheidspremie
De vier Belgische grootbanken kunnen meer doen voor spaarders zonder dat ze de financiële sector in gevaar brengen. Dat stelt de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) in een uitgebreid nieuw onderzoek naar de werking van de spaarmarkt in ons land.
Naar aanleiding van de aanhoudende discussie over de vergoeding op de spaarboekjes vroeg federaal minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) de concurrentiewaakhond in juni de verschillende diensten te onderzoeken die de Belgische banken aanbieden. De focus in de studie lag vooral op de rentevoeten op de spaarrekeningen. In haar conclusies neemt de BMA geen blad voor de mond. De Belgische retail markt voor bankieren heeft volgens de concurrentiewaakhond alle kenmerken van een oligopolie, dat door slechts vier grote spelers wordt gedomineerd: BNP Paribas Fortis, KBC, Belfius en ING.
Dat kan de concurrentie belemmeren omdat het voor dat selecte clubje makkelijker is elkaar goed in het oog te houden en beleidslijnen uit te stippelen die hun gemeenschappelijke belangen dienen, klinkt het. ‘De vier grootbanken hebben de neiging ‘als een peloton’ te rijden en consumenten producten aan te bieden tegen commerciële voorwaarden die grotendeels gelijkaardig zijn’, zegt de BMA. Het gebrek aan variatie in het spaaraanbod van de grote banken is een voorbeeld van waar die situatie toe kan leiden, zegt de regulator. Het gros van het spaar geld van de Belgen staat geparkeerd op een spaarboekje bij een van de vier grootbanken.
BNP Paribas Fortis, Belfius, KBC en ING België pakten recent uit met een nieuwe reeks renteverhogingen op hun spaarrekeningen. Maar historisch gezien bieden die vier hun klanten een rente die systematisch lager ligt dan die bij de andere banken, zegt de concurrentiewaakhond. In vergelijking met hun buitenlandse tegenhangers doen de Belgische grootbanken er ook langer over om de renteverhogingen van de ECB – die hen hogere inkomsten opleveren – door te sluizen naar hun klanten in de vorm van hogere vergoedingen op spaarproducten. ‘Volgens verschillende experts is dat onder meer het gevolg van het gebrek aan echte concurrentie op de retailmarkt.’
Dat de Belgische spaarmarkt anders in elkaar steekt dan die in onze buurlanden speelt in het nadeel van de consument. In België moeten gereglementeerde spaarboekjes behalve een basisrente ook een getrouwheidspremie bieden die de spaarders pas ontvangen als ze hun geld twaalf maanden op een rekening hebben laten staan. Dat maakt het minder evident om rekeningen te vergelijken en te berekenen welk rendement je van een rekening mag verwachten. In het buitenland wordt doorgaans slechts één tarief per rekening geafficheerd.
Fiscale vrijstelling
De BMA doet enkele concrete voorstellen om de concurrentie op de bankenmarkt aan te zwengelen. Ze oppert komaf te maken met het verschil tussen de basisrente en de getrouwheidspremie, opdat klanten makkelijker het aanbod van de banken kunnen vergelijken. Een andere mogelijkheid is de voorwaarden te vereenvoudigen waaraan je als klant moet voldoen voor je een getrouwheidspremie ontvangt.
Tegelijk stelt de concurrentiewaakhond voor de fiscale vrijstelling voor spaarboekjes te herbekijken. De rente op spaarboekjes is tot 980 euro vrijgesteld van roerende voorheffing, terwijl dat niet het geval is voor andere beleggingsproducten. Ook veranderen van bank met behoud van je rekeningnummer of het invoeren van formules zoals het Livret A in Frankrijk, waarbij de overheid de rente bepaalt, kan de concurrentie op de spaarmarkt vergroten.
Daarmee legt de concurrentiewaakhond de bal opnieuw in het kamp van de federale regering. Om de spaarmarkt te hertekenen zoals de BMA dat voorstelt, zijn enkele grondige wettelijke hervormingen nodig.
In een reactie zeggen minister van Economie Dermagne en minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) de aanbevelingen van de BMA in detail te analyseren. ‘Dat er een probleem is met de concurrentie staat vast’, zegt Dermagne. ‘Maar oplossingen zijn mogelijk.’
