Misschien dat de kiwi’s wat goedkoper worden, en dat er wat meer wijn uit Nieuw-Zeeland in de Europese winkelrekken zal verschijnen. Maar het zondag ondertekende vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie en Nieuw-Zeeland zal niet om die reden de geschiedenisboeken halen. Daarvoor is het land – met een bevolking ter grootte van Slovakije – als Europese handelspartner te onbeduidend.
Toch is het handelsverdrag grensverleggend. Nooit eerder is een verdrag afgesloten met meer ambitieuze duurzaamheidsengagementen. Voor het eerst zijn bepalingen over klimaat en arbeidsrechten niet vrijblijvend, maar afdwingbaar. Het betekent dat als een van beide partners niet langer zou voldoen aan de Parijsagenda, er handelssancties kunnen worden getroffen. Dat kan trouwens ook bij inbreuken op de arbeidsrechten. De handelsbepalingen zelf hebben eveneens een rechtstreekse klimaatdimensie: voor het eerst is er een artikel opgenomen waarin beide partijen beloven subsidies op fossiele brandstoffen te hervormen. Ze erkennen dat die subsidies marktverstorend werken en de vergroening van de economie vertragen. Ook bevat het handelsakkoord vergaande afspraken over ontbossing, biodiversiteit en gendergelijkwaardigheid.
‘Dit handelsakkoord betekent een belangrijke verbetering op het vlak van de duurzaamheidscriteria’, oordeelde het Institute for European Environmental Policy, een ngo die het Europese duurzaamheidsbeleid tegen het licht houdt. ‘De verwezenlijkingen rond leefmilieu zijn zeker geloofwaardig.’ De ngo vraagt zich wel af hoe de nieuwe, sterkere afdwingbaarheidsregels concreet zullen worden toegepast. Zo blijft het onduidelijk hoe ernstig de niet-naleving van de Parijs-akkoorden moet zijn om de handelssancties in werking te zetten.
Het vrijhandelsakkoord met Nieuw-Zeeland geldt als showcasevoor de nieuwe aanpak die de Europese Unie in haar handelsbeleid nastreeft. Handel moet daarbij als hefboom dienen om ook klimaat- en duurzaamheidsdoelen te promoten. Alle toekomstige handelsakkoorden moeten een zogenaamd TSD-hoofdstuk krijgen. Die letters staan voor Trade and Sustainable Development. De geestelijke vader van die aanpak is Valdis Dombrovskis, de Europese Commissaris voor Handel. In Nieuw-Zeeland vond hij een onderhandelingspartner die open stond voor die ideeën. ‘Voor de EU zijn we een partner die dezelfde waarden deelt. Vooral onze geloofwaardigheid rond duurzaamheid is daarbij belangrijk’, schreef handelsminister Damien O’Connor zaterdag in een opiniestuk voor de New Zealand Herald.
Het is ook een belangrijk signaal naar landen die graag handelsovereenkomsten met de EU willen afsluiten, zoals de Mercosur-landen in Zuid-Amerika. De boodschap is dat Europa de lat hoog legt. ‘Deze tijden kenmerken zich door uitdagende geopolitieke verschuivingen. En ambitieuze handelsovereenkomsten met betrouwbare en gelijkgezinde partners zijn daarom waardevoller dan ooit’, benadrukte Dombrovskis zondag. Hopelijk hebben de goede verstaanders het begrepen.
MOOIJMAN, R. Meer kiwi’s en wijn, maar ook meer duurzaamheid. De Standaard, 11 juli 2023, 16.
