Deelsteps kostten al miljarden maar leverden nog geen cent op

Geld is er nog niet verdiend op de markt voor deelsteps. Wel is er 4 miljard dollar aan durfkapitaal in gestoken. Komt het groeimodel in gevaar door het wegvallen van de Parijse markt?

‘Goed nieuws is het niet’, zegt Wauthier de Bassompierre eerlijk. Hij is woordvoerder van de Brusselse investeringsvennootschap Sofina, een minderheidsaandeelhouder van deelstepbedrijf Dott. Dat ziet na een volksraadpleging de Parijse markt, een van de belangrijkste in Europa, wegvallen. Sofina nam de afgelopen jaren deel aan enkele kapitaaloperaties voor Dott. ‘We blijven positief’, zegt De Bassompierre. ‘Als investeerder blijven we het bedrijf steunen.’

De sector van de deelsteps overleeft al jaren bij de gratie van durfkapitaal. Investeerders blijven geld pompen in deze verlieslatende sector, omdat de groei veel middelen vergt en de opbrengsten pas in een latere fase kunnen worden geoogst. Het is het klassieke model van innovatieve bedrijfssectoren. Maar een voorwaarde voor de blijvende toestroom van vers geld is wel dat de groei op peil blijft. Steden die er genoeg van hebben, en met één beweging 15.000 deelsteps aan de kant schuiven, passen niet in dat model. Maar dat is wel wat in Parijs is gebeurd. Op 1 september zullen de deelsteps het veld moeten ruimen. ‘De steps in Parijs zullen elders worden ingezet’, laat woordvoerder Matthieu Fauré van Dott weten. ‘Tegelijk willen we meer e-fietsen inzetten in Parijs.’

Het risico bestaat dat het voorbeeld van Parijs elders wordt gevolgd, en dat de deelsteps hun aura van hippe, veelbelovende, kleinschalige en klimaatvriendelijke mobiliteitsoplossing verliezen. In veel steden groeit de ergernis over de rondslingerende deelsteps op de trottoirs, en over de veiligheidsrisico’s die de vaak roekeloze gebruikers veroorzaken. Fauré hoopt dat het zo’n vaart niet zal lopen. ‘De uitslag van het referendum in Parijs contrasteert met wat we elders zien. In Europa blijft de vraag naar micromobiliteit groeien. In Lyon hebben we onlangs nog een contract voor vier jaar afgesloten, in Madrid gaan we in mei van start’.

Pionier

Maar Philipp Sadek, een Weense onderzoeker van Boston Consulting Group die enkele jaren geleden een rapport schreef over de sector, denkt dat andere steden het voorbeeld van Parijs kunnen volgen. ‘Dat risico is er zeker. Het nieuws heeft enorm veel aandacht gekregen in de hele wereld, en Parijs was een pionierstad voor deelsteps.’ Hij noemt het nieuws een tegenvaller voor de sector, die nu meer zijn best zal moeten doen om door de samenleving aanvaard te worden.

Het signaal uit Parijs komt op een ongelegen moment. Snelgroeiende bedrijven hebben het nu moeilijker om durfkapitaal in te zamelen dan voorheen. De stijgende rente heeft een einde gemaakt aan het gratis geld dat wanhopig naar renderende bestemmingen zocht. Investeerders hebben andere mogelijkheden en investeren kritischer.

‘Grote investeringsfondsen zullen de toestand nauwkeurig in de gaten houden’, voorspelt Sadek. ‘Als dat een eenmalige maatregel zal blijken die geen verdere navolging krijgt, zullen de effecten beperkt blijven. In het andere geval zullen investeerders twee keer nadenken voor ze nog geld in deelsteps steken.’

Voor de grote spelers komt winstgevendheid langzaam dichterbij, zeker als financiële lasten en belastingen nog niet worden meegeteld. De Amerikaanse speler Lime meldde dat hij in 2022 op die basis winst heeft gemaakt, als eerste in de sector. Dott is er vlakbij, zegt Fauré. ‘Maar ze moeten nog verder groeien om de vaste kosten te dekken’, oordeelt Sadek. ‘Tegenvallers als Parijs zullen dat lastiger maken.’

36 miljoen dollar verlies

Bird, een Amerikaanse pionier in de sector, maakt zware tijden door. Eind vorig jaar besloot het zich terug te trekken uit enkele Europese markten. De volatiliteit op de kapitaalmarkten maakte toekomstige financiering onzeker. Een bankroet was niet onmogelijk, luidde het in de opsomming van toekomstige risico’s. Intussen is dat doemscenario voorlopig afgewend: er is nieuwe financiering gevonden. Dat neemt niet weg dat vorig jaar nog 36 miljoen dollar nettoverlies werd geleden. ‘Elke rit is verlieslatend, dus hoe sneller het bedrijf nieuwe markten aanboort, hoe dieper het in de rode cijfers wegzinkt’, zo citeerde de Financial Times een voormalige werknemer. Het aandeel, dat eind 2021 nog 8 dollar waard was, noteert nu tegen 0,26 dollar.

Het fundamentele probleem is dat de keiharde concurrentie het op veel markten onmogelijk maakt om de prijzen op te trekken tot een winstgevend niveau. Een ritje is verre van goedkoop – een kwartier kost bij de meeste aanbieders 4,75 euro – maar de kosten zijn dat evenmin. Sadek en zijn team plozen het zakenmodel grondig uit en kwam tot de conclusie dat de deelsteps onder de huidige omstandigheden moeilijk winstgevend te maken zijn. Het verzamelen, laden en repareren van de steps slorpt al meer dan de helft van de inkomsten op. Het afwikkelen van de app-betalingen kost ook geld, evenals de afdrachten aan de steden. Brussel vraagt nog geen bijdrage, maar is van plan om 50 euro per step per jaar te gaan rekenen, zegt de woordvoerster van minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen). Wat overblijft is onvoldoende om de afschrijving van de steps te dekken, omdat ze maar kort meegaan.

Het probleem is ook dat veel spelers elkaar op een beperkt aantal markten beconcurreren. In Brussel zijn zeven deelstepbedrijven actief. Daardoor blijven de tarieven scherp, maar winst maken is dan moeilijk. ‘Consumenten zien de steps als inwisselbaar, het is moeilijk om je te differentiëren’, stelt BCG vast.