De Vlaamse werkloosheid was nog nooit zo laag als in 2022. Met competentiechecks wil de regering voorkomen dat meer werkenden zonder job komen te zitten. Maar om de werkzaamheidsgraad boven 80 procent te duwen is meer nodig.
Met maandelijks gemiddeld 182.600 werkzoekenden was de werkloosheid in Vlaanderen nooit lager dan in 2022. Zelfs tegenover 2021, waarin de arbeidsmarkt al erg krap was, is het aantal werkzoekenden met 8 % gedaald. Dat blijkt uit cijfers van de arbeidsbemiddelaar VDAB.
De lage werkloosheid toont dat de arbeidsmarkt in tijden van aanhoudende alarmsignalen over ontslagrondes standhoudt. Tegelijk is de grote vraag naar personeel ondanks de lagere economische groei niet verdwenen. De krapte is de reden dat werkzoekenden almaar makkelijker een job vinden, maar ze belemmert de ontwikkeling van bedrijven.
‘Elke oningevulde vacature is een gemiste kans. Samen met de gestegen loonkosten is dat een sluipmoordenaar van onze economie’, zegt arbeidseconoom Stijn Baert (UGent). ‘Het wordt hier minder aantrekkelijk om te ondernemen. Dat leidt niet tot geweldig veel ontslagen, maar fnuikt op lange termijn de jobgroei.’
Ook de werkzaamheidsgraad toont de paradox in de lage werkloosheidscijfers. In Vlaanderen is 76 % van de bevolking op arbeidsleeftijd aan de slag. Dat is een pak meer dan in Brussel en Wallonië, maar landen als Nederland en Duitsland springen vlot over de lat van 80 %.
Om daar te raken moet de VDAB sinds 2019 verderkijken dan de opdrogende poel van werkzoekenden. Het regeerakkoord schrijft voor dat de arbeidsbemiddelaar ook de groep inactieven, zoals leefloners, zieken of huisvrouwen, aan de slag helpt. En dat de VDAB als ‘arbeidsmarkt-regisseur’ erop toeziet dat werkenden aan de slag blijven.
Daarom lanceert de VDAB op vraag van Vlaams minister van Werk Jo Brouns (CD&V) een tool waarop werkenden hun competenties kunnen doorgeven. De ‘competentiecheck’ moet hen inzicht geven in welke vaardigheden ze missen om bepaalde jobs in te vullen als ze zich willen heroriënteren. Om de competentiekloof te dichten kan de VDAB hen opleidingen voorschotelen.
‘Met de tool kunnen mensen actief nadenken over hun plaats op de arbeidsmarkt en het aanbod aan ondersteuning dat een ondernemer kan aanbieden’, zegt Brouns. ‘Wat kan ik? Wat heb ik nog nodig? Daarnaast gaan we met expertenteams naar 600 ondernemingen om te kijken welke competenties ze missen bij hun personeel. Zo kunnen we hen begeleiden in de ommezwaai naar de competenties van de toekomst.’
Omdat gericht opleidingen aangeboden kunnen worden, vindt Baert het een goede maatregel. ‘Een stuk van de krapte is te wijten aan werkzoekenden die niet de juiste opleiding hebben voor de openstaande vacature. De ene sector krimpt, de andere groeit. Maar werknemers kunnen moeilijk de overgang maken omdat ze amper aan levenslang leren doen’, zegt hij.
Toch is meer nodig om Vlaanderen naar een werkzaamheidsgraad van 80 % te brengen. Op 1 januari ging de verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen in, maar velen vinden dat slechts een symbolische maatregel. Ook over de effecten van de job-bonus, een subsidie voor de laagste lonen, bestaan twijfels.
Op een belangrijke hervorming van de sociale voordelen blijft het wachten. In het regeerakkoord is afgesproken dat die ontkoppeld worden van het werkloosheidsstatuut en gekoppeld worden aan het inkomen. Dat maakt dat wie aan de slag gaat, niet meteen alle sociale voordelen verliest. ‘Minister Brouns en de N-VA leggen steevast de focus op de inactieven, maar die hervorming raakt maar niet geoperationaliseerd’, zegt Baert.
