De mislukte onderhandelingen over een hogere olieproductie door het oliekartel OPEC+ dreigen een omgekeerd scenario van 2020 te veroorzaken: een forse stijging van de olieprijs.
Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten zijn er maandag niet in geslaagd hun meningsverschillen bij te leggen binnen OPEC+, de alliantie van het OPEC-kartel met Rusland en bondgenoten. Daardoor werd de geplande vergadering van de groep over een verhoging van de olieproductie afgelast.
Nu dreigt exact wat een voor oplopende inflatie beduchte wereld niet nodig heeft: een tekort aan de essentiële grondstof ruwe olie. Daardoor steeg de olieprijs maandagavond naar 77 dollar per vat, het hoogste peil sinds het najaar van 2018 (zie grafiek).
De belangrijkste oorzaak van de prijsstijging is een westerse wereld die naarmate de vaccinatie vaart wint in een rotvaart herstelt van de Covid-19-crisis en zo de vraag naar olie de hoogte injaagt. Maar tegelijk leeft de vrees dat het aanbod niet zal volgen, wat de jongste weken de prijsstijging een boost gaf.
Burenruzie
De reden? Een zeldzame burenruzie tussen twee traditionele bondgenoten: Saoedi-Arabië, de ‘centrale bank’ van de wereldoliemarkt, en de Verenigde Arabische Emiraten. Vrijdagavond was al duidelijk dat de twee het in de schoot van de OPEC+ niet eens raakten over een geplande productieverhoging. Het weekend bracht geen soelaas, want de extra vergadering die voor maandag was voorzien werd geschrapt. Er is nog geen datum voor een nieuwe poging.
Het kartel was van plan met een geleidelijke productieverhoging van 2 miljoen vaten per dag tussen augustus en december opnieuw een stuk van zijn drastische beperking terug te schroeven die er vorig jaar kwam na het uitbreken van de pandemie. Toen verminderde de OPEC+ de productie met bijna 10 miljoen vaten per dag om de olieprijs te ondersteunen. Nu bedraagt de knip nog 5,8 miljoen vaten.
Zondag was er het uitzonderlijk tafereel van de twee olieministers die elkaar voor het oog van de televisiecamera’s afvielen. ‘De Emiraten zijn voorstander van een onvoorwaardelijke verhoging van de productie, wat de markt ook nodig heeft’, zei olieminister Suhail Al Mazrouei. Maar hij kantte zich tegen de Saoedische plannen om de resterende productiebeperking van 3,8 miljoen vaten meteen met acht maanden te verlengen tot eind 2022. ‘Dat is niet nodig.’
Hogere quota
Prins Abdulaziz bin Salman, de Saoedische olieminister, liet dan weer weten dat geen sprake kan zijn van een hoger productiequotum voor de Emiraten. De Emiraten vinden dat hun huidige quotum van 3,2 miljoen vaten per dag te bescheiden is en eisen een verhoging tot 3,8 miljoen. Ze hebben fors geïnvesteerd in een verhoging van de productiecapaciteit. ‘Wat voor soort compromis heb je als je zegt dat je productie 3,8 miljoen moet zijn en dat dat de nieuwe basis is?’
De olieproductie is niet het enige meningsverschil tussen de Emiraten en Saoedi-Arabië. De terugtrekking van troepen van de Emiraten uit Jemen, waar ze samen met de Saoedi’s strijd leverden tegen Houthi-rebellen, leidde al tot gefronste wenkbrauwen in Riyad. Saoedi-Arabië verhoogde in het weekend de druk op de Emiraten. Het schrapte zaterdag het gunsttarief voor de invoer uit vrijhandelszones van andere Golfstaten en voor producten die een link hebben met Israël. Die maatregel treft de Emiraten, die vrijhandelszones hebben en hun relaties met Israël hebben genormaliseerd.
De Emiraten merken op dat andere landen wel al een hoger productiequotum hebben gekregen. Riyad vreest dat een hoger quotum voor de Emiraten een doos van Pandora opent, waarbij iedereen à la carte zijn productie kan opkrikken. Dat zou de net herwonnen productiediscipline van het kartel aan flarden schieten. Zonder compromis wordt nu wellicht teruggekeerd naar plan B, geen productieverhoging vanaf augustus en potentieel een verse inflatieschok voor de westerse wereld.
Rusland
Niemand zal nog durven te zeggen dat Riyad bluft, zeker niet na het voorjaar van 2020. Toen draaiden de Saoedi’s de oliekraan wijd open om een nukkig Rusland tot meer discipline te dwingen. De combinatie van een hogere productie en een tuimelende vraag bij het begin van de pandemie stuurde in april 2020 de Amerikaanse olieprijs zelfs even onder nul.
Nu vrezen olieanalisten een omgekeerd scenario: een toxische mix van een snel stijgende vraag en Saoedi’s die de kraan dichthouden. Dat dreigt de prijs voor ruwe olie verder de hoogte in te jagen. Nog duurdere olie zou de inflatie verder doen stijgen en wellicht turbulentie op de financiële markten veroorzaken, omdat de speculatie over een snelle afbouw van de stimulus van de centrale banken dan zou toenemen.
Een verdere stijging van de olieprijs dreigt ook de heropleving van de wereldeconomie te ondermijnen. Vooral Europa en China zijn kwetsbaar omdat ze grote olie-importeurs zijn. De VS daarentegen produceren veel schalieolie en moeten weinig of geen olie invoeren. Toch drong het Witte Huis volgens het persagentschap Bloomberg maandag aan op een oplossing.
