Door de tijdelijke werkloosheid bleef het nettojobverlies in 2020 beperkt tot 39.000 jobs. Bedrijven namen wel een pak minder mensen aan. Het aantal aanwervingen kromp in een jaar met 111.000.
De essentie
- In 2020 werden 111.000 minder mensen aangeworven dan een jaar eerder, blijkt uit een studie van de onderzoeksgroep HIVA.
- Netto gingen daardoor in een jaar 39.000 banen verloren. Dat is grootste jaarlijkse jobvernietiging sinds de Grote Recessie van 2008.
- De schade is het grootst in de toeristische, de amusements- en de kunstensector, de sport- en ontspanningssector en de horeca.
- Dat de uitzendarbeid in 2020 hernam, doet de onderzoekers concluderen dat de arbeidsmarkt stilaan aan de beterhand is.
Steunmaatregelen
Hoewel de overheden van ons land met allerhande steunmaatregelen een stolp plaatsten over de economie gingen in het tropenjaar 2020 toch 39.000 jobs verloren. Dat blijkt uit de Dynam-studie van HIVA, het onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (KU Leuven), dat de in- en uitstroom op de arbeidsmarkt analyseert.
Met 39.000 jobs die netto verloren gingen, lijkt de impact van corona op het eerste zicht mee te vallen. Dat is vooral te danken aan het systeem van tijdelijke werkloosheid. Maar het jobverlies ligt wel een pak hoger dan tijdens de financiële crisis van 2008, toen in het eerste crisisjaar 20.000 jobs verloren gingen. ‘Bovendien komen er in een gemiddeld jaar doorgaans 40.000 tot 60.000 jobs bij. Nu zijn dat er 39.000 minder’, zegt arbeidseconoom Tim Goesaert.
Het interessante aan de Dynam-studie is dat ook de onderliggende bewegingen gemeten worden: hoeveel mensen raakten aan een nieuwe job en hoeveel verlieten hun betrekking?
Aanwervingen
In 2020 namen bedrijven en overheden 631.000 mensen aan. Dat zijn 111.000 aanwervingen minder dan een jaar eerder of een daling van bijna 15,00 %. Tegelijk verlieten 670.000 mensen hun job. Dat zijn er, verrassend, 10.000 minder dan een jaar eerder.
De teneur is dat het systeem van tijdelijke werkloosheid met brille vermeden heeft dat mensen ontslagen werden, maar niet dat bedrijven hun aanwervingen stopzetten. ‘Tijdelijke werkloosheid heeft niet verhinderd dat er netto jobs sneuvelden. De grootste destructie zien we in de horeca, de luchtvaart, kunst en amusement en sport en ontspanning’, zegt arbeidsmarktexpert Ludo Struyven. ‘In de meeste sectoren is er bovendien nog voorzichtigheid om aan te werven.’
De terugval in het aantal werkenden is verspreid over alle leeftijdsgroepen, maar manifesteert zich het sterkst bij twee bevolkingsgroepen: jongeren en ouderen. Het aantal 18- tot 21-jarigen dat in de arbeidsmarkt stapte viel met ruim de helft terug.
‘Net de sectoren waar jongeren vaak starten, zoals de horeca of de evenementensector, werden het hardst getroffen. Het gaat om jongeren die pas van de schoolbanken komen. Zij hebben een weinig arbeidsmarktgericht profiel en soms ook geen diploma secundair’, zegt arbeidssociologe Tine Vandekerkhove. Het aantal 65-plussers dat uit de arbeidsmarkt trad verdubbelde in die periode.
Licht aan het einde van de tunnel
De onderzoekers zien de arbeidsmarkt stilaan herstellen van de coronaschok. ‘We zagen de uitzendarbeid eind 2020 duidelijk aantrekken. Dat is een typische voorloper op de rest van de arbeidsmarkt. Als het aantal bestellingen en de productie stijgt, is men voorzichtig om mensen vast aan te werven maar maakt men gebruik van uitzendkrachten om het personeelstekort op te vullen’, zegt Goesaert. ‘Het is een flexibel instrument om pieken en dalen op te vangen.’
Maar niet in alle sectoren schijnt licht aan het einde van de tunnel. Vooral voor de reis- en evenementensector vrezen de onderzoekers dat corona nog een tijd nazindert. ‘De reisbeperkingen blijven nog van kracht en ook grootschalige evenementen liggen moeilijk. De horeca en de contactberoepen kunnen daarentegen veel beter leven met de nieuwe realiteit’, zegt Struyven.
Een volledige afbouw van de tijdelijke werkloosheid voor die noodlijdende sectoren is volgens de onderzoekers uit den boze. ‘Het beleid kan de tijdelijke werkloosheid toespitsen op de sectoren waar de impact blijvend is zolang de pandemie aanhoudt, zoals de luchtvaart-, kunst- of toerismesector’, zegt Struyven.
