Kinderbijslag is een van de meest effectieve instrumenten tegen kinderarmoede. Waarom zou je dan geld uit die pot halen, vraagt Wim Van Lancker zich af.
Moeten we meer investeren in kinderopvang en minder in kinderbijslag? In zijn opiniebijdrage legt de arbeidseconoom Stijn Baert uit waarom hij dat geen idioot idee vindt. Het maatschappelijke belang van kinderopvang is groot, en dat geld moet nu eenmaal ergens vandaan komen. Maar wat Baert niet uitlegt, is waarom dat precies uit de pot van het kindergeld moet komen. Bovendien onderschat hij de gevolgen: de kinderarmoede zal toenemen.
Laten we beginnen bij het begin: waarom is kinderopvang belangrijk? Kinderopvang bevordert de schoolse en sociale vaardigheden van kinderen. Dat is zeker goed voor kinderen die opgroeien in kwetsbare omstandigheden: hun kansen om het op school beter te doen, vergroten. Op lange termijn kan dat de vicieuze cirkel van armoede doorbreken. Bovendien laat opvang toe dat ouders van jonge kinderen kunnen werken, waardoor het gezinsinkomen zal toenemen. Voor ouders die nu niet aan de slag zijn, is dat heel belangrijk.
Zweden als voorbeeld
Maar momenteel is de kinderopvang in Vlaanderen niet effectief in de strijd tegen armoede, onder meer door plaatsgebrek. Het zijn de kwetsbare gezinnen die uit de boot vallen. De ongelijkheid in de toegang tot de kinderopvang in Vlaanderen is bij de hoogste van Europa. Bovendien komen er vooral plaatsen bij in de gemeenten en wijken waar de inkomens al het hoogst zijn. En als arme kinderen geen toegang hebben tot kinderopvang, kunnen ze er ook de vruchten niet van plukken, en faalt het als instrument om werk aan te moedigen. Dat is het vermaledijde mattheuseffect.
Als arme kinderen geen toegang hebben tot kinderopvang, kunnen ze er ook de vruchten niet van plukken
Bovendien toont het MeMoQonderzoek van Kind en Gezin dat het met de kwaliteit niet altijd snor zit, zeker niet op het vlak van pedagogische ondersteuning. Per begeleider zijn er ook te veel kinderen. Meer investeren dus, en dan voornamelijk in meer plaatsen van hoge kwaliteit die toegankelijk zijn voor de ouders die nog niet werken. Willen we meer als Zweden worden? Dan moeten we de publieke investeringen in kinderopvang verviervoudigen.
Er is nog een lange weg te gaan. Maar zelfs dan mogen we van kinderopvang geen wonderen verwachten. Hoogleraar Ive Marx toonde al dat de meeste arme kinderen ouders hebben die werken. Meer kinderopvang zet voor hen geen zoden aan de dijk op de korte termijn. En hoeft het gezegd dat de meeste kinderen in armoede ouder zijn dan drie jaar?
Dat brengt me bij de kinderbijslag. Het groeipakket, de Vlaamse kinderbijslag, is een van de meest effectieve beleidsinstrumenten die we hebben in de strijd tegen kinderarmoede. Door de kinderbijslag vermindert de kinderarmoede in Vlaanderen met ongeveer 30,00 %, en niet alleen bij de jongste kinderen. Meer financiële ademruimte geeft meer kansen, minder stress, betere schoolresultaten en een echt toekomstperspectief.
Geld beter inzetten
Maar er is nog ruimte voor verbetering. De kinderarmoede in Vlaanderen stijgt, en dat is bijzonder slecht nieuws voor ons allemaal. De beste kinderbijslagsystemen geven ondersteuning aan iedereen, maar geven fors meer aan wie het meer nodig heeft. Ook het groeipakket zou in die richting hervormd kunnen worden. Canada maakte die keuze, en de kinderarmoede is er substantieel gedaald. In de VS voert president Joe Biden een kinderbijslag in, en ook die zal volgens schattingen de kinderarmoede fors doen dalen. We moeten dus geen geld uit de pot van het kindergeld halen, maar dat geld beter inzetten.
Als we het slim aanpakken is het kindergeld ook activerend, net omdat het niet afhangt van je werksituatie. Dat is een van de redenen waarom Nederland het beter doet op het vlak van armoedebestrijding: dankzij extra kindertoeslagen komen de inkomens er tot aan de armoedegrens, en wie gaat werken, houdt meer over.
Ik ben het eens met Stijn Baert dat het geld niet als manna uit de hemel valt, en dat we keuzes moeten maken. Maar waarom je het geld net zou weghalen bij een van de meest effectieve maatregelen in de strijd tegen kinderarmoede, is mij een raadsel. Nochtans zijn er opties genoeg. Het rapport van het maatschappelijke relancecomité van de Vlaamse overheid maakte brandhout van de miljarden lastenverlagingen voor werkgevers: niet effectief om jobs te creëren. Ik zou het geen idioot idee vinden om dat geld te gebruiken om meer te investeren in onze kinderen. Het zal de samenleving meer opleveren.
Terwijl de effecten van kinderopvang op armoede aan allerlei voorwaarden gebonden zijn, is het bij de kinderbijslag simpel: het doet de armoede hier en nu dalen, en biedt zo aan een grote groep kinderen een betere toekomst. Het ene voor het andere inruilen: daar lossen we geen enkel maatschappelijk probleem mee op.
