China is de grote winnaar van een nieuw handelsakkoord tussen verschillende, vooral Aziatische, landen. Met dank aan Donald Trump die geen interesse had in de materie en daardoor Amerikaanse invloed in de regio weggaf.
1 Waarover gaat het handelsakkoord?
Er waren 31 onderhandelingsrondes, achttien vergaderingen onder ministers en zes gemiste deadlines voor nodig, maar na acht jaar is het eindelijk zover. Tijdens een virtuele vergadering voorgezeten vanuit Vietnam, hebben vijftien landen hun handtekening gezet onder het Regional Comprehensive Economic Partnerschip, kortweg RCEP. Het gaat om de tien landen van het Zuidoost-Aziatische samenwerkingsverband Asean, zoals Vietnam, Indonesië en Maleisië, aangevuld met Japan, China, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland. De landen willen handel makkelijker maken door heffingen aan te pakken en regels te stroomlijnen.
Het RCEP wordt het ‘grootste handelsakkoord ter wereld’ genoemd, omdat de ondertekenende landen een derde van de wereldeconomie en 2,2 miljard mensen (of een derde van de wereldbevolking) vertegenwoordigen. Maar inhoudelijk gaat het niet zover als veel andere internationale handelsverdragen. De Vietnamese premier Nguyen Xuan Phuc, momenteel voorzitter van Asean, zegt dat het handelsakkoord het herstel na de pandemie een flinke duw in de goede richting zal geven in de regio. Voor de Chinese premier Li Keqiang is het daarnaast ook een zegen voor het multilateralisme en de wereldeconomie.
2 Hoe belangrijk is het akkoord echt?
Volgens Jeffrey Wilson, onderzoeksdirecteur van het Australian Institute of Strategic Policy is het vrijhandelsverdrag ‘van groot belang’ omdat het de economische en strategische kaart van de regio zal hertekenen. ‘Alleen de Wereldhandelsorganisatie zelf is belangrijker’, schrijft hij online.
Een overdrijving? Critici geven aan dat het toch nog even kan duren voor die reusachtige vrijhandelszone echt op poten staat. Het ratificeringsproces moet nu op gang komen. Bovendien zijn er tussen verschillende landen politieke spanningen. India trok zich vorig jaar terug uit de onderhandelingen, uit vrees overspoeld te worden door Chinese goedkope producten. Japan probeert sinds de coronacrisis minder afhankelijk te worden van China. En tussen Peking en Canberra botert het al even niet meer. Onlangs besliste China nog de import van Australische producten aan banden te leggen.
Los daarvan is het verdrag symbolisch wel belangrijk, zelfs al is de economische impact nog onzeker.
3 Wat betekent het akkoord voor China?
Voor China is de ondertekening een grote overwinning. Het is economisch sowieso het land met het meeste gewicht van de club. Peking probeert almaar meer zijn stempel te drukken op de normen rond handel en e-commerce. Grote handelsverdragen kunnen daarbij helpen, zeker met de buren.
In de Chinese staatskranten verschenen de laatste tijd alvast artikels die de ambitie niet wegstaken. ‘Het RCEP zal een einde maken aan de Amerikaanse hegemonie in de regio’, luidde het in een opiniestuk in The Global Times vorige week. ‘In Azië kun je niet om China heen.’
Dat is nochtans wat dat andere belangrijke handelsverdrag probeerde. Het Trans-Pacific Partnership was een cruciaal puzzelstukje in de strategie van Barack Obama om de Amerikaanse invloed in de regio te verzekeren in het licht van de groeiende Chinese macht. De onderhandelingen rond het RCEP begonnen niet toevallig in 2012 toen Obama volop aan dat TPP aan het timmeren was. Belangrijk: China was geen betrokken partij. TPP kwam er nooit. Trump trok de Amerikaanse handtekening in 2017 meteen in. Alleen een verwaterde versie bleef over. China kreeg zo vrij spel om de leiding te nemen in de onderhandelingen van een ander verdrag en kon zich bij de buren opwerpen als nieuwe verdediger van de globalisering.
4 Is het akkoord een nederlaag voor de VS?
Vorig jaar had de Amerikaanse minister van Handel Wilbur Ross het nog over ‘een povere overeenkomst, niet echt een vrijhandelsverdrag zoals TPP of onze verdragen met Zuid-Korea en Japan’. Voor een stuk had hij een punt. Maar door het akkoord zal de Amerikaanse invloed in de regio wel verder krimpen. Of zoals het Peterson Institute for International Economics tijdens de zomer nog schreef in een rapport: regionale handelsverdragen zullen de economie vanaf 2030 jaarlijks 150 miljard dollar opleveren, maar de winst zal vooral voor China, Japan en Zuid-Korea zijn, in het nadeel van de VS en India.
De handelsoorlog tussen Washington en Peking heeft het belang van het akkoord voor landen in de regio alleen maar vergroot. Het maakt hen minder afhankelijk. Het wordt dan ook uitkijken naar de reactie van de nieuwe president Joe Biden en de manier waarop zijn regering internationale handel zal aanpakken. De Duitse krant Handelsblatt wijst er ook op dat ook de EU, dat wel bilaterale handelsakkoorden afsloot met onder meer Japan en Vietnam, het mogelijk moeilijker krijgt in de regio.
