Werkzaamheidsgraad opkrikken tot 80,00 % in tien jaar tijd is volgens experts onrealistisch
‘Meer mensen aan de slag’ is het motto van de regering-De Croo. Maar de doelstelling in het regeerakkoord is onrealistisch, zelfs zonder de impact van de coronacrisis. Tegelijk blijven fundamentele hervormingen op de arbeidsmarkt uit.
80,00 % van de actieve bevolking moet in 2030 aan de slag, zo staat in het regeerakkoord van de nieuwe Vivaldi-regering. Het moet het middel bij uitstek worden om het gat in de begroting te verkleinen. Simpel gesteld: meer mensen aan het werk, betekent dat de overheid minder uitkeringen moet betalen en de belastinginkomsten stijgen.
Alleen: die ambitie lijkt onmogelijk waar te maken. De zogenaamde werkzaamheidsgraad in ons land lag in het tweede kwartaal van dit jaar op 70,30 %, zo blijkt uit de meest recente cijfers van het Steunpunt Werk. Een kloof van tien procentpunt dichten dichten in tien jaar tijd is onrealistisch, zegt professor Sarah Vansteenkiste (KU Leuven), coördinator van het steunpunt. “Ter vergelijking: in Wallonië en Brussel, waar de cijfers het laagst zijn, is er de voorbije 20 jaar een vooruitgang geboekt van respectievelijk 4,1 en 2,5 procentpunt.”
Bijkomend probleem: de impact van de coronacrisis. Er is na jaren geleidelijke groei in de werkzaamheidscijfers voor het eerst sinds 2016 een (kleine) knik naar beneden te zien, maar de echte gevolgen blijven nog gemaskeerd. De tijdelijke werklozen worden nog niet mee geteld en veel bedrijven houden enkel het hoofd boven water dankzij financiële hulp van de overheid. De echte klap op de arbeidsmarkt moet nog komen. “En uit het verleden is gebleken dat er vervolgens enkele jaren nodig zijn om van zo’n dip te herstellen”, zegt Van Steenkiste.
Ive Marx, professor sociaal-economische wetenschappen aan de UAntwerpen, beaamt. “De ambitie van 80,00 % mensen aan het werk, is misschien mooi en mobiliserend”, zegt hij. “Maar ze is absurd. Bovendien zie ik in het regeerakkoord maar weinig maatregelen om de arbeidsmarkt te hervormen.”
Regeerakkoord
De tekst focust onder meer op opleiding. Elke werknemer moet recht krijgen op minstens vijf dagen per jaar bijscholing, werkgevers zullen fiscaal aangemoedigd worden om opleiding te voorzien. Daarnaast is het de bedoeling om langdurig zieken sneller weer aan de slag te krijgen. Het beleid gevoerd onder voormalig minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) wordt in grote mate verder gezet. Alleen: onder haar bewind is het aantal langdurig zieken alleen maar blijven stijgen. Onder invloed van de coronacrisis is het risico op burn-out alleen maar toegenomen. “Meer aandacht moet gaan naar preventie”, zegt Van Steenkiste. “Wie te lang out is, heeft erg veel moeite om terug te keren naar de arbeidsmarkt.” De regering heeft daar ook oog voor, maar de invulling blijft vaag.
Daarnaast moet het een stuk eenvoudiger maakt om weer te beginnen werken zonder dat je daarvoor je (hele) uitkering verliest, zowel voor wie langdurig ziek is of bijvoorbeeld een leefloon krijgt. “Dat systeem heeft in Nederland zijn verdienste al bewezen”, zegt Marx. Het geeft mensen de kans om geleidelijk weer in de arbeidsmarkt te stappen.
Van hervormingen in de werkloosheid is helemaal geen sprake meer. De vorige regering was nochtans van plan om de werkloosheidsuitkeringen sneller te laten dalen in de tijd, maar daar komt deze legislatuur niets meer van. “Er is ook geen wetenschappelijke consensus over het effect van deze maatregel”, zegt Van Steenkiste.
Flexibel maken
Daarnaast zijn er enkele bescheiden aanzetten om de arbeidsmarkt te flexibiliseren. Soepeler nacht- en avondwerk in e-commerce zal ‘onderzocht’ worden. Ook zal er aan de arbeidstijd per week gesleuteld kunnen worden in een bedrijf, mits de vakbonden instemmen. “Op dat vlak zijn nog heel grote stappen te zetten”, zegt Marx. “Maar met de PS aan tafel bleek dat niet mogelijk.”
De ambitie om de werkzaamheidsgraad op te krikken naar 80,00 % is overgenomen vanuit het Vlaamse regeerakkoord. Alleen, in Vlaanderen is al 75,30 % van de actieve bevolking aan het werk. In Brussel (61,70 %) en Wallonië (64,60 %) ligt dat cijfer heel wat lager.
