De Europese Centrale Bank heeft via haar stimulusbeleid naar eigen zeggen 1 miljoen jobs gered en staat klaar om nog meer te doen. Dat zegt voorzitster Christine Lagarde.
Onze gereedschapskist is niet leeg. Die boodschap geeft Christine Lagarde maandag in een interview met de Franse krant Le Monde. Daarin maakt de voorzitster van de Europese Centrale Bank (ECB) duidelijk dat Frankfurt klaarstaat om tijdens deze tweede golf van de coronapandemie de economie nog zwaarder te steunen en dat de overheden dat ook moeten doen.
‘De jobverliezen zijn daarbij het ernstigst’, legt ze uit. ‘Ze vormen een risico voor het sociale weefsel, de gezinsinkomens, de vraag en de groei. De regeringen in de eurozone moeten dat heel goed beseffen. We denken dat het essentieel is dat het veiligheidsnet dat de regeringen spannen door hun begroting in het rood te laten gaan niet te snel wordt teruggetrokken.’
Afgelopen weekend gaf ook Paul De Grauwe, professor aan de London School of Economics, diezelfde boodschap in een interview met De Tijd. ‘Als je ten oorlog trekt, vraagt je toch ook niet: ‘ja, maar hoeveel kost dat?”, zei hij.
Lagarde zegt dat deze crisis Europa er toe heeft gebracht haar regels over begrotingsdiscipline te herdenken. ‘Het heeft ons doen realiseren dat we in dezelfde boot zitten: een verzwakking van de al kwetsbare economieën zou de sterke ook doen lijden.’
1 miljoen jobs
Lagarde zegt dat de Europese Centrale Bank schat dat haar beleid alleen al in maart, april en juni 1 miljoen jobs heeft veiliggesteld. De recessie is dankzij datzelfde beleid 1,3 procentpunten minder diep geweest en de inflatie – ook al is die onder nul gezakt – 0,8 procentpunt hoger.
De ECB schat dat de eurozone dit jaar met 8,00 % zal krimpen. Al geeft ze toe dat de tweede golf van het coronavirus die recessie nog dieper kan maken.
Gereedschapskist ECB
De centrale bank heeft meerdere instrumenten om de economie extra zuurstof te geven. Ze kan meer staatsobligaties kopen of voor het eerst ook schuldpapier kopen van bedrijven die hun kwaliteitsrating hebben verloren. De tweede golf van de pandemie zal de begrotingstekorten verder doen oplopen en regeringen verplichten meer obligaties uit te geven. Bijkomende aankopen zouden helpen om de rentelasten voor overheden en bedrijven laag te houden. Economen verwachten dat de ECB in december meer obligatieaankopen aankondigt.
De vraag rijst wel of obligatieaankopen (QE) nog veel effect hebben. Onafhankelijke academische economen vinden dat de centrale banken de impact van QE overschatten. Dat blijkt uit recent onderzoek dat studies van academische economen en centrale banken heeft vergeleken.
Rente verlagen
De ECB kan ook de rente verlagen. De banken kunnen nu bij de ECB geld lenen tegen een rente van -1,00 % als ze hun kredietverlening op peil houden. Omdat de rente negatief is, krijgen banken een subsidie van de ECB. Een verdere verlaging van dat tarief zou de kredietverstrekking aan bedrijven en gezinnen stimuleren. Een knip van de depositorente van -0,50 % dreigt contraproductief te zijn, omdat die de winstmarge van de banken zou ondermijnen. De ECB kan ook beloven de rente niet te verhogen voor een bepaalde datum.
Ten slotte zijn radicalere maatregelen mogelijk, die voorlopig onwaarschijnlijk zijn. De ECB kan haar aankoopprogramma uitbreiden naar aandelen. De Japanse en Zwitserse centrale banken kopen nu al aandelen. Het ultieme middel is helikoptergeld, een rechtstreekse transfer van vers gecreëerd geld naar de gezinnen.
