De gedwongen opsplitsing van de van oorsprong Chinese app TikTok door de Amerikaanse president Donald Trump zet kwaad bloed in China. Een tegenreactie lijkt onvermijdelijk, en dan lijkt Apple de meest kwetsbare prooi.
De explosieve groei van TikTok, Douyin in China, versnelde nog tijdens de wereldwijde lockdown om het coronavirus in te dammen. Meer dan een miljard gebruikers maakten of bekeken de korte videoclipjes en sketches waarvoor de app bekend is. TikTok was op weg het Coca-Cola van de sociale media te worden, met een wereldwijd bereik. TikTok leek over de digitale ijzeren gordijnen te springen, waar andere sociale media tegenaan botsten. Facebook en zijn zusterdiensten Instagram en WhatsApp raken bijvoorbeeld niet binnen in China. Het Chinese WeChat wint dan weer moeilijk zieltjes in het Westen.
De voorbije maand kregen de internationale ambities een definitieve knauw. Na een bloedig conflict tussen grenswachters aan de Indiaas-Chinese grens keerde het sentiment in India, en besloot de Indiase premier Narendra Modi onder meer TikTok te verbieden. Vorige week stelde de Amerikaanse president Donald Trump een ultimatum dat naast WeChat vooral TikTok viseert. TikTok moest zich tegen 15 september terugtrekken uit de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland (bondgenoten in de strijd tegen cyberspionage). Microsoft lijkt op dit moment de grootse kanshebber om de lokale activiteiten van TikTok te kopen. Maar die activiteiten zijn moeilijk af te splitsen. Daarom zou Microsoft azen op alle activiteiten van TikTok buiten China.
Motieven
Trumps motieven zijn wellicht deels persoonlijk. Progressieve jongeren schepten op TikTok massaal op over hoe ze een belangrijke verkiezingsrally van Trump lieten mislukken. Ondanks bijna een miljoen reservaties, kwamen toen maar 12.000 toeschouwers opdagen. Tegenstanders van Trump hadden massaal zitjes gereserveerd, die dus leeg bleven.
Maar er zijn ook betere motieven om TikTok aan te pakken. De app personaliseert de eindeloze stroom filmpjes via een algoritme. Het is als buitenstaander zeer moeilijk inzicht te krijgen in wie wat te zien krijgt, en daarom bestaat een reëel risico dat TikTok ongemerkt kan worden gebruikt om de Amerikaanse publieke opinie te manipuleren. De Amerikaanse overheid is evenwel vooral bezorgd over de data die de TikTok-eigenaar Bytedance kan verzamelen over meer dan 100 miljoen Amerikanen. De Chinese overheid heeft strenge wetten goedgekeurd die totale gehoorzaamheid eisen van Chinese bedrijven. Bytedance kan nog zoveel beloven dat het waardevolle data zoals locaties, vrienden of mogelijke seksuele voorkeur niet zomaar doorgeeft aan de Chinese overheid, als de Chinese veiligheidsdiensten aankloppen, moet de datakluis open. TikTok werd onlangs gewaardeerd op 50 miljard dollar. De Amerikaanse activiteiten van TikTok zouden tussen 20 en 30 miljard dollar waard zijn. Maar analisten houden er rekening mee dat Microsoft de Amerikaanse activiteiten van TikTok kan kopen voor slechts 10 miljard dollar. De tijd tikt ongenadig in het nadeel van Bytedance.
De gedwongen verkoop is sowieso een aderlating voor Bytedance en bij uitbreiding voor de Chinese techsector. De groei van het aantal gebruikers was nog aan het versnellen, en TikTok zette nog niet volop in op de commercialisering van zijn gebruikers via gepersonaliseerde videoreclame met een wereldwijd bereik.
Reactie
De gedwongen verkoop kan dus niet zonder reactie blijven. De Chinese overheid zou de mogelijke koper, Microsoft, kunnen aanpakken. Maar de Chinese omzet van die softwarereus zou slechts 2,00 % van zijn globale omzet bedragen. Apple haalt ongeveer 15,00 % van zijn omzet in China, en is zo het kwetsbaarst. Apple is er onder meer de tweede populairste smartphonefabrikant.
De Chinese overheid hoeft zelfs niet eens over te gaan tot de nuclear option, een gedwongen verkoop van de Chinese activiteiten van Apple. Ze heeft een heel arsenaal waarmee ze Apple hard kan raken: extra verplichtingen voor de data-opslag van Chinese Apple-gebruikers en de Chinese Appstore, arbeids- of milieu-inspecties in de fabrieken van de onderaannemers in China, lakser optreden tegen namaak, Apple-winkels sluiten, de verkoop van de iPhone tijdelijk verbieden of via propaganda het anti-Amerikaanse sentiment aanwakkeren bij de Chinese consument. Dat laatste is overigens heel effectief gebleken om het Zuid-Koreaanse Samsung uit de Chinese smartphonemarkt te weren.
Apple tekent samen met zijn sectorgenoten Amazon, Microsoft, Facebook en Google voor de snelle wederopstanding van de Amerikaanse beurzen. Door de uitstekende kwartaalresultaten van vorige week is Apple op dit moment zelfs het meeste waardevolle bedrijf op de beurs, met een waardering van liefst 1840 miljard dollar. Alleen al daarom heeft het voor China zin Apple een toontje lager te doen zingen. Trump is enorm gefixeerd op de Amerikaanse beursindexen, die hij verkeerdelijk ziet als een bewijs van de gezondheid van de Amerikaanse economie.
Een zware koersval van Apple doorprikt die goednieuwsshow, maar zou ook de druk op Trump door investeerders doen toenemen, om het conflict met China niet verder te laten ontsporen. Apple is een belangrijk aandeel voor veel grote beleggings- en pensioenfondsen en andere investeerders. De beleggingsportefeuille van de superbelegger Warren Buffett bestaat op dit moment voor meer dan 40 procent uit aandelen van Apple. Er staat dus veel meer op spel dan een verbod op een app met grappige filmpjes.
WeChat en Fortnite
Vorige week ondertekende de Amerikaanse president, Donald Trump, het presidentiële decreet dat het lot van TikTok in de Verenigde Staten bezegelde. Maar als klap op de vuurpijl ondertekende hij nog een decreet, dat de chat-app WeChat en zijn eigenaar Tencent in de ban slaat vanwege het risico voor de nationale veiligheid. WeChat komt in de VS niet aan de bak. Het decreet is dus geen grote aderlating. Maar bij een escalatie is het geopolitiek dynamiet. Tegen eind september zal ook “elke transactie” met eigenaar Tencent verboden worden in de VS. Voorlopig slaat dat enkel op WeChat, maar bij een ruime interpretatie komen heel wat kroonjuwelen en participaties van Tencent in het vizier. Tencent zit achter populaire spelletjes, zoals Clash of Clan, en is daarnaast ook een minderheidsaandeelhouder van Epic Games, bekend van de monsterhit Fortnite, Activision (Call of Duty) en Tesla.
