Voor energiebedrijven is het moeilijker om winst te maken als consumenten elk jaar van leverancier veranderen.
De grote energieleveranciers in België zitten in slechte papieren. Terwijl ze een felle strijd voeren om klanten bij zich te houden, kampen ze met zware kosten en draaien ze al jaren met verlies.
Terwijl almaar meer consumenten op zoek gaan naar de goedkoopste energieleverancier, hebben de grote energiebedrijven in België extra kosten om zich staande te houden. Tegenover elke 100 euro omzet van de grootste spelers stond in 2018 een operationeel verlies van gemiddeld 9,80 euro. Tot die conclusie komt de consultant Arthur D. Little in een doorlichting van de Belgische energiemarkt.
De zwaar negatieve cijfers voor 2018 geven weliswaar een ietwat vertekend beeld. Tegen het einde van dat jaar lagen zes van de zeven Belgische kerncentrales stil door onderhoudswerken en mankementen. Uitbater Engie Electrabel slikte daardoor een negatief bedrijfsresultaat (ebit) van 1,5 miljard euro. Het nummer twee op de Belgische markt, Luminus, met minderheidsparticipaties in vier kerncentrales, deelde in de klappen.
Maar de energieleveranciers kunnen zich niet helemaal verschuilen achter de nucleaire malaise bij de marktleiders. Uit de studie van Arthur D. Little blijkt dat de grootste leveranciers in België al vier jaar op rij in het rood zijn gegaan. Terwijl in andere Europese landen wel winst gemaakt werd, ligt de gemiddelde operationele winstmarge in België al sinds 2015 onder nul.
‘De trend van dalende winstgevendheid hangt nauw samen met het hogere klantenverloop’, zegt Florence Carlot, energiespecialist bij Arthur D. Little. ‘Meer en meer consumenten veranderen van leverancier en in België is die trend nog meer uitgesproken dan in andere Europese landen. Leveranciers worstelen daarmee. Het betekent dat ze met hogere kosten geconfronteerd worden om klanten binnen te halen, maar ook om klanten bij zich te houden.’
De toegenomen klantenbewegingen maken de onderlinge concurrentie groter. Om een klant binnen te halen betalen energiebedrijven veelal 150 euro of meer aan reclame, administratie, promoties en kortingen. Als die klant dan na een jaar alweer vertrekt naar een speler met een scherper aanbod, slagen energiebedrijven er niet in hun investering terug te verdienen.
De tijden waarin consumenten jarenlang niet omkeken naar hun energiecontract, zijn duidelijk achter de rug. Vorig jaar veranderde een recordaantal Vlamingen van leverancier, bleek eerder uit cijfers van de energiewaakhond VREG. Een kwart van de Vlaamse gezinnen stapte over naar een andere stroomleverancier. Het ruime aanbod van online prijsvergelijkers duwt consumenten almaar meer in de richting van de goedkoopste energiecontracten.
Daarbij komt dat de gevestigde spelers in België – Electrabel, Luminus, Eneco en Lampiris – veelal met een zware kostenstructuur werken. ‘De operationele efficiëntie is niet wat ze moet zijn’, zegt Carlot. ‘Soms zijn vijf telefoontjes naar de klantendienst nodig om een verandering van leverancier te regelen. Zoiets brengt natuurlijk kosten mee. Bij de traditionele leveranciers zijn de jongste vijf jaar meer mensen nodig om evenveel inkomsten te genereren. Ze werken nog met verouderde infrastructuur en softwaresystemen. De investeringen in digitalisering wegen zwaar. Nieuwe spelers zijn daar veel efficiënter in. Zij kunnen vertrekken van een wit blad om verkoopsystemen te bouwen waarvoor ze minder personeel nodig hebben.’
Nieuwe inkomsten
Uit de vergelijking met de belangrijkste Europese markten blijkt hoe uitzonderlijk de Belgische verliezen zijn. In Duitsland dook de gemiddelde winstmarge in 2016 uitzonderlijk in het rood, maar dat was het gevolg van een eenmalige zware afboeking op de bruinkoolcentrales van Vattenfall. België is van de bestudeerde markten het enige land waar jaar na jaar verlies werd gemaakt.
Beterschap is niet meteen in zicht. ‘We verwachten niet dat de winstmarges drastisch verbeteren’, zegt Carlot. ‘Om nieuwe inkomstenbronnen aan te boren doen energieleveranciers zware investeringen, en dat zal nog even wegen op de winstgevendheid.’
Omdat de pure levering van stroom en gas niet meer evenveel opbrengt als voorheen, gaan leveranciers op zoek naar nieuwe activiteiten. Luminus nam het dienstenbedrijf ATS over, Engie lijfde met EVBox een leverancier van elektrische laadpalen in. ‘Om klanten in de concurrentiële markt te overtuigen proberen leveranciers zich te onderscheiden door meer te doen dan enkel elektriciteit en gas leveren’, zegt Kurt Baes, medeauteur van de energiestudie.
‘Ze kunnen klanten ontzorgen door ook het aanspreekpunt te worden voor bijvoorbeeld de plaatsing van zonnepanelen, onderhoud, elektrische laadpalen, energiemanagement en toepassingen voor slimme meters. Energieleveranciers gaan niet wachten tot ze dood zijn. Ze experimenteren en zoeken nieuwe manieren om inkomsten te genereren. Voor een consument zijn het interessante tijden die leuke aanbiedingen kunnen opleveren.’
