Het vorig jaar afgesloten loonakkoord werd nooit formeel goedgekeurd, maar in de sectoren wordt het toch gewoon uitgevoerd. De betwiste verhoging van het minimumloon inbegrepen.
Er gingen wekenlange onderhandelingen en een ultiem marathonoverleg van meer dan 20 uur aan vooraf, maar exact een jaar geleden slaagden de vakbonden en de werkgeversorganisaties erin een interprofessioneel loonakkoord af te sluiten. Daarin was opgenomen dat de lonen in 2019 en 2020 met 1,10 % boven op de inflatie mogen stijgen. De minimumlonen mochten aan hetzelfde tempo stijgen.
Door het verzet van het achterban van het ABVV tegen de deal werd het loonakkoord evenwel nooit formeel goedgekeurd. De socialistische vakbond vond de verhoging van het minimumloon met 1,10 % ‘een aalmoes’. Hij eiste een verhoging van het minimumuurloon van 9,65 euro bruto tot 14 euro en weigerde het loonakkoord daarom goed te keuren. Ondanks die formele afwijzing werd het akkoord gewoon uitgevoerd.
Het interprofessioneel loonakkoord legt het kader vast op basis waarvan in de sectoren verder wordt onderhandeld. De loonstijging met 1,10 % is een maximum, de sectoren moeten dan weer de ondergrens vastleggen. In de bedrijven onderhandelen de vakbonden met de directie vervolgens over een loonstijging die tussen dat minimum en dat maximum zit.
Sectoraal akkoord
Uit een nota van de Nationale Arbeidsraad blijkt dat intussen zo’n 30 sectoren een sectoraal loonakkoord hebben afgesloten. Opvallend daarbij is dat de meeste van die sectoren de verhoging van het minimumloon gewoon overnemen, mét steun van het ABVV. Zo gaat het minimumloon omhoog in de voedingssector, in de bouw, voor het garagepersoneel en de transportsector. Hetzelfde geldt voor het personeel in de kleinhandel, kappers en werknemers van fitness- en schoonheidsinstituten.
Het ACV en de ACLVB, de overige twee vakbonden, zitten met een wrang gevoel. Ze vinden dat ze de kolen uit het vuur hebben moeten halen, terwijl het ABVV langs de kant is blijven staan. Om de relaties met het ABVV niet verder te verzuren, wil niemand on the record reageren. Maar achter de schermen is er veel frustratie. ‘Wij steken onze nek uit, het ABVV gaat dwarsliggen en haalt daar de hele ideologische rimram bij. Maar als in de sectoren moet worden onderhandeld, gaan ze gewoon mee aan tafel zitten en sluiten ze mee akkoorden. Zo kun je toch niet werken?’
Sociale verkiezingen
In de aanloop naar de sociale verkiezingen van mei speelt de socialistische vakbond zijn stugge houding gretig uit. ‘We worden in ons gezicht uitgelachen omdat we onze verantwoordelijkheid opnemen’, klinkt het. Toch klinkt zowel bij het ACV als bij de ACLVB dat ze blij zijn dat ze het loonakkoord hebben goedgekeurd. ‘Je kunt altijd zeggen dat het meer moest zijn, maar zonder een akkoord hadden de mensen helemaal niets gehad. Dat risico wilden we niet nemen.’
Bij het ABVV wordt geschermd met de vrijheid van onderhandelen. ‘Een nipte meerderheid heeft het loonakkoord verworpen’, zegt woordvoerster Gina Heyrman. ‘Maar dat betekent toch niet dat wij op sectoraal niveau niet meer mogen onderhandelen? In elke sector wordt een afweging gemaakt van wat is binnengehaald en op basis daarvan wordt geoordeeld of het voldoende is.’
Het minimumloon voor wie ouder dan 20 jaar is, bedraagt op dit moment 1.655 euro bruto per maand, ofwel ongeveer 9,65 euro per uur. Een opslag van 1,10 % betekent 18 euro bruto extra per maand. 136.000 mensen zouden van de maatregel kunnen profiteren. De Belgische minimumlonen behoren tot de hoogste van Europa.
