Door belastingvrijstellingen, aftrekkingen en verminderingen loopt de fiscus jaarlijks bijna 27 miljard euro mis. Dat komt neer op 3.381 euro per volwassen Belg.
Een lening voor uw huis. Pensioensparen. Kinderopvang. Een gift. Dienstencheques. Het spaarboekje. De krant. Voor al deze zaken heeft u van de overheid een fiscaal cadeautje gekregen in de vorm van een belastingaftrek, -vermindering of een verlaagd tarief. Het lijstje met fiscale gunsttarieven is in ons land erg lang. Getuige hiervan is de belastingbrief die 849 codes telt.
Die fiscale cadeaus kosten de overheid handenvol geld. In 2016 liep de schatkist zo 26,7 miljard euro mis. Dat blijkt uit een inventaris bij de begroting voor 2019 die in de Kamer werd ingediend.
Voor elke 100 euro die de fiscus in ons land geïnd heeft, had hij er nog 27 euro extra kunnen innen door geen verminderingen toe te kennen. Die oefening is uiteraard theoretisch: als de overheid alle belastingverminderingen zou afschaffen, zou de economische activiteit terugvallen en zouden ook de belastinginkomsten lager uitvallen. Bovendien dienen de belastingverminderingen in grote mate om sociaal te corrigeren. Maar liefst 47,40 % van de minder ontvangen belastingen valt onder de categorie ‘maatregelen van sociale aard’. Het gaat bijvoorbeeld over belastingvermindering voor onder meer pensioenen en verlaagde btw-tarieven op voeding.
De belangrijkste belastingverminderingen vinden we in de personenbelasting en de btw. Het gaat onder meer om de woonbonus, pensioensparen, langetermijnsparen, de loonbonus en de dienstencheques.
Bouw en horeca
Bij de btw zijn de belangrijkste tariefverlagingen het 6,00 % tarief op levensnoodzakelijke goederen, de bouw en de horeca.
Ook de bedrijven kunnen meegenieten van fiscale verminderingen, zoals een belastingkrediet voor onderzoek en ontwikkeling, een aftrek voor octrooi-inkomsten, een lagere bedrijfsvoorheffing voor ploegen- en nachtarbeid en wetenschappelijk onderzoek.
Een opmerkelijke daler zijn de belastingverminderingen voor energiebesparende investeringen. In 2011 gaf de overheid daarvoor nog een fiscale stimulus van 1,15 miljard euro. In 2016 was dat teruggelopen tot 47 miljoen euro. De stimulus voor energiebesparende uitgaven werd in 2014 geschrapt.
In een rapport over de hervorming van de personenbelasting onder leiding van Bruno Peeters (Universiteit Antwerpen) werd opgeroepen om de ‘talrijke fiscale aftrekposten’ kritisch in vraag te stellen. Het is immers erg belangrijk dat een belastingstelsel door de overgrote meerderheid als fair beschouwd wordt, staat te lezen in het rapport. ‘Een eenvoudiger stelsel met lagere tarieven, minder – soms moeilijk te controleren – aftrekposten en toeslagen kan daaraan een belangrijke bijdrage leveren.’
Veel zoden heeft die oproep niet aan de dijk gezet. De verhouding tussen de toegekende belastingvermindering en de geïnde belastingen bleef sinds 2014 nagenoeg stabiel.
