Een kleinere productie en een grotere Chinese vraag naar melk en varkensvlees: voor het eerst sinds lang krijgen de Vlaamse boeren weer een goede prijs voor hun product.
2016 begon dramatisch voor de Vlaamse en bij uitbreiding Europese melkboeren. Door de afschaffing van het Europese melkquotum was het melkaanbod sterk gestegen, waardoor de prijzen een duikvlucht maakten. Boze boeren zetten Europa onder druk om het overaanbod aan te pakken. In september kwam er eindelijk een stimulans om de productie te beperken: voor elke niet-geproduceerde liter melk kreeg de boer 0,14 cent. Dat bracht meteen een daling van het aanbod teweeg: in november werd 274,1 miljoen liter melk geproduceerd, 4,60 % minder dan de 287,4 miljoen liter in november 2015.
‘Europa was al laat met die productiebeperking’, zegt Renaat Debergh van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ). Wereldwijd was men al op de rem gaan staan. In Nieuw-Zeeland (een belangrijk zuivelland) en in Zuid-Amerika werd al minder melk geproduceerd.’
Behalve de daling van het aanbod, bracht ook de export van melkpoeder naar China goed nieuws voor de boeren. De Chinezen hadden in 2015 te veel Europees melkpoeder aangekocht en kampten daardoor met een overaanbod, maar dat was midden 2016 weggewerkt.
Les geleerd
‘We beseffen dat de Chinese markt niet stabiel is’ Francois Huyghe Boerenbond
Gevolg: de Vlaamse boer die in juli nog maar 0,23 euro per liter melk kreeg, zag de prijs tegen eind dit jaar stijgen naar 0,34 cent per liter. ‘Ik hoop nu maar dat de hogere prijs niet opnieuw zal leiden tot een ongebreidelde toename van de productie en dat de boeren hun les hebben getrokken’, zegt Hendrik Vandamme van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS). De Europese regeling van productiebeperking loopt normaal gezien eind dit jaar af. ‘Als Europa dan geen soort van permanente productiebeperking oplegt, zal die op fabrieksniveau gebeuren’, zegt Vandamme. ‘In Nederland heeft de zuivelcoöperatie FrieslandCampina al het heft in eigen handen genomen. Zij heeft haar melkboeren laten weten dat ze vanaf 1 januari een mooie prijs krijgen voor een bepaalde hoeveelheid geproduceerde melk. Wie toch meer produceert, kan zijn melk wel aan FrieslandCampina verkopen, maar tegen een veel lagere prijs.’
Poten en oren
Bij de varkensboeren zal de zucht van opluchting nog groter zijn geweest toen de prijzen voor het eerst sinds jaren omhoog- gingen. En ook hier zitten de Chinezen er voor een beetje tussen. Door de toegenomen levensstandaard in China stijgt de vraag naar varkensvlees er, tot profijt van Europa. Veel kleine Chinese varkensboeren zijn met hun bedrijf gestopt door de strengere milieueisen en hoge voederprijzen.
‘Wat naar China wordt geëxporteerd, is vooral het vijfde kwartier (poten, oren, koppen, organen), waarvoor de Europese consument toch al niet warmloopt. En hoewel het vooral Denemarken en Duitsland zijn die naar China exporteren, heeft dat toch zijn invloed op de prijs voor de Vlaamse varkensboer. Meer export is minder overschot in Europa en betekent dus hogere prijzen’, zegt François Huyghe van de Boerenbond.
Minstens zo belangrijk is dat er ook minder varkensvlees geproduceerd werd. Vooral in Polen, Duitsland, Nederland, maar ook in Vlaanderen. ‘Er werden minder zeugen gehouden, waardoor er ook minder biggen werden geboren en er dus ook minder vleesvarkens waren’, legt Vandamme uit. ‘Maar dit is wel een koude sanering geworden. Voor een lagere productie kregen de varkensboeren geen compensatie. Velen van hen legden uiteindelijk de boeken neer.’
Rusland blijft dicht
Maar de prijs steeg wel, tot 1,15 euro per kilo levend varken, een prijs waar men al mee uit de kosten raakt, wat lang geleden was. ‘Het is de boeren van harte gegund, als het hen er maar niet van weerhoudt om de sector grondig te hervormen’, zegt Vlaams Parlementslid Bart Caron (Groen). Volgens François Huyghe zijn ze dat niet van plan. ‘We beseffen dat de Chinese markt niet stabiel is. Het kan ook meteen weer omslaan.’
De kans dat de Europese boeren nog naar Rusland kunnen exporteren, als het embargo ooit wordt opgeheven, is bovendien klein. De Russische varkenssector heeft het Europees embargo aangegrepen om sterk te groeien. Volgens observatoren zal Rusland binnen enkele jaren zelfvoorzienend zijn of zelfs exporteur, met China als belangrijkste afzetmarkt.
