U merkt er nog niet veel van in uw portemonnee, maar de inflatie daalt. Toch besloot de Europese Centrale Bank opnieuw de rente te verhogen om te voorkomen dat de daling stagneert. Tot ongenoegen van professor Paul De Grauwe (London School of Economics).
Voor de negende keer in ruim een jaar tijd verhoogde de Europese Centrale Bank de rente. Die staat nu op 3,75 %. Een oud record: in 2000 en 2001 stond de interest ook al eens zo hoog. Een jaar geleden werd deze economische noodgreep ingezet om de torenhoge inflatie te lijf te gaan. Met succes: die daalde van 10 naar 5 %. Maar het voorlopige doel van 2 % is nog niet bereikt, en dus kwam de ECB onder leiding van voorzitter Christine Lagarde gisteren opnieuw in actie.
Voor juli 2022 lag de rente jarenlang onder nul. Oftewel: landen die hun overtollige geldmiddelen bij de ECB parkeerden, betaalden daar toen geld voor. Op die manier werden banken gestimuleerd dit geld uit te lenen aan consumenten en bedrijven. Nu de ECB de rente al ruim een jaar aan het verhogen is, worden leningen duurder en loopt de economie in de eurozone vertraging op. Professor economie Paul De Grauwe (London School of Economics) is alvast geen voorstander van de ingreep.
Bent u verrast door de renteverhoging?
De Grauwe: “Nee, dat de ECB dit ging doen, was verwacht. Maar ze hadden beter gewacht. De inflatie duikt naar beneden op dit moment. De daling van de inflatie dit jaar is sneller dan de stijging vorig jaar. Misschien zet die trend door, we kunnen altijd nog verhogen als dat niet zo is. Maar de ECB doet aan inflatiemachisme: ze willen sterk en stoer zijn. De Fed (het Amerikaanse stelsel van centrale banken, AB) verhoogde gisteren de rente al, ze konden niet achterblijven. Ik vind het overdreven, ze overreageren.”
Wat is de onderbouwing bij het besluit?
Dat de inflatie te hoog is en niet snel genoeg daalt. Het is nu 5 %, een half jaar geleden was het 10 %. Voor de consument blijft de prijs nog altijd stijgen. Niet zo sterk als vorig jaar, maar het is alsnog zwaar economisch. Toch is het de vraag of inflatie niet al onder controle is, de daling is namelijk buitengewoon scherp. De ECB heeft zich al zo vaak vergist met voorspellingen dat ik er cynisch van word. Ze hebben inflatie eerst onderschat, en nu is er een risico dat ze de toekomstige inflatie overschatten. Ze compenseren in de andere richting en kunnen er opnieuw naast zitten. Hoewel: over de hele lijn genomen – als je het gemiddelde neemt van de voorspellingen – zouden ze dan toch gelijk kunnen hebben.” (lacht)
Rentestijgingen kunnen grote economische schade veroorzaken, stelde u eerder deze maand in uw column. Wat zijn dan de risico’s ervan?
“De rente verhogen komt met een prijs. De economische groei is heel sterk gezakt in een aantal landen. Vooral in Duitsland, daar is nu een recessie. Wat we ook zien is dat de banken minder leningen verstrekken. Als de rente stijgt, stellen bedrijven hun investeringsplannen uit. En je ziet het terug op de huizenmarkt: minder mensen zijn bereid om met hoge rente een huis te bouwen of een appartement te kopen. Verhoogde rente heeft een negatieve invloed op alles wat gefinancierd wordt door leningen.
“De vraag naar goederen en diensten gaat naar beneden, en dat heeft gevolgen voor de economie. Er is minder productie, en mogelijk meer werkloosheid. Voor overheden betekent dit grotere budgettaire tekorten, ze moeten meer subsidies en werkloosheidsuitkeringen verstrekken, en er komt minder geld in kas. Dan kun je de economie in een recessie brengen: dat is de schade die kan optreden als je te ver gaat met rentestijgingen. Dus de vraag is: hoever wil je gaan om je economie de grond in te boren? ‘Wees toch maar wat voorzichtig’, denk ik dan. Er is geen nood om zo haastig te zijn als inflatie zo scherp daalt.”
Zet die daling van de inflatie zich voort?
“Ja, ik verwacht dat het blijft dalen. Of dat in het hetzelfde ritme is, durf ik niet te zeggen. Recent zijn de olieprijzen bijvoorbeeld weer beginnen te stijgen, dat zou een domper kunnen zijn. Christine Lagarde heeft daar ook voor gewaarschuwd.”
Is dit dan niet een preventieve ingreep van de ECB?
“Als je heel vriendelijk zou willen zijn richting de ECB, dan zou je kunnen zeggen dat het een preventieve maatregel is, ja. Maar ze hadden ook even niets kunnen doen, vanuit het idee: als die daling zich niet verder zet, door stijgende olieprijzen bijvoorbeeld, verhogen we de volgende keer de rentevoet.”
Had Lagarde ook nog goed nieuws voor u?
“Nee. Momenteel is er een massale geldtransfer gaande vanuit de centrale banken van de eurozone naar de Europese banken. Ik had gehoopt dat ECB zou beslissen om de vergoeding op bankreserves te verminderen (dan hebben banken meer financiële ruimte om leningen te verstrekken, AB). Dat hebben ze niet gedaan en dat is teleurstellend en ontmoedigend. Ze hebben alleen besloten de rente op minimumreserves op nul te zetten. Maar dat is slechts 4 % van het totaal van bankreserves. Dit is niets meer dan windowdressing. Ze willen de banken sparen. Zoals altijd.”
